ଭୁବନେଶ୍ବର: ଆସନ୍ତାକାଲି ସୋମବାରରେ ହେବ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ। ଏହି ନିର୍ବାଚନ ସଂସଦ ସହିତ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟର ବିଧାନସଭାରେ କରାଯିବ। ସେଥିପାଇ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି। ଓଡିଶା ବିଧାନସଭାରେ ପ୍ରଥମ ମହଲାରେ ଥିବା ୫୪ ନମ୍ବର ରୁମରେ ଏହି ନିର୍ବାଚନ କରାଯିବ। ଦିନ ୧୦ଟାରୁ ଅପରାହ୍ନ ୫ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ। ସେଥିପାଇଁ ବିଧାନସଭା ସଚିବାଳୟ ତରଫରୁ ସମସ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି।
ଏହି ନିର୍ବାଚନ କେମିତି ହୁଏ କେଉଁମାନେ ଭୋଟ ଦେବା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା-୫୨ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ଜଣେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରହିବେ। ଏଥିଲାଗି ପ୍ରତି ୫ ବର୍ଷରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପଦବୀ ଲାଗି ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ନିର୍ବାଚନ ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ। ଅର୍ଥାତ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ଭୋଟରମାନେ ନିର୍ବାଚିତ କରି ସଂସଦ ଓ ବିଧାନସଭାକୁ ପଠାଇଥାନ୍ତି ସେମାନେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଭୋଟ ଦେଇ ନିର୍ବାଚିତ କରିଥାନ୍ତି। ଅର୍ଥାତ କେବଳ ବିଧାୟକ ଏବଂ ସାଂସଦମାନେ ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ସେମାନଙ୍କ ମତଦାନ କରିଥାନ୍ତି।
ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ମନୋନିତ ହୋଇ ସଂସଦକୁ ଯାଇଥିବା ସଦସ୍ୟମାନେ ଏହି ମତଦାନରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରି ନ ଥାନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଲୋକସଭାରେ ଦୁଇଜଣ ଏବଂ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ୧୨ ଜଣ ମନୋନୀତ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି। ସେହିପରି ଯେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ବିଧାନପରିଷଦ ରହିଛି ସେହି ସଦସ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହି ମତଦାନରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରି ନ ଥାନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ୯ଟି ରାଜ୍ୟରେ ବିଧାନ ପରିଷଦ ରହିଛି।
ଏହି ନିର୍ବାଚନ ସିକ୍ରେଟ ବାଲଟ ପେପର ମାଧ୍ୟମରେ କରାଯିବ। ଏଥିରେ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ପରି ଇଭିଏମ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ନାହିଁ। ଏହି ନିର୍ବାଚନକୁ ଭାରତ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ପରିଚାଳନା କରିଥାନ୍ତି। ଆୟୋଗ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରୁ ବାଲଟ ବକ୍ସ ଏବଂ ବାଲଟ ପେପର ପଠାଇଥାନ୍ତି। ତେବେ ଏହି ବାଲଟ ପେପରରେ ଭୋଟ ଦେବା ପାଇଁ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ ରଂଗର ପେନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ। ଯାହା ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି।
ବାଲଟ ପେପରରେ ସାଂସଦ ଓ ବିଧାୟକମାନେ ନିଜ ପସନ୍ଦର ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ନାମ ପାଖରେ ୧, ୨, ୩ ଲେଖିଥାନ୍ତି। ଯେଉଁ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ନାମ ପାଖରେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ୧ ରହିଥାଏ ସେହି ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ବିଜେତା ଘୋଷଣା କରାଯାଏ।
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନରେ କେମିତି ହୁଏ ଭୋଟ ମୂଲ୍ୟାୟନ ?
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଭୋଟ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପାଇଁ ଏକ ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ୍ କଲେଜ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ୍ କଲେଜ ଲୋକସଭା, ରାଜ୍ୟସଭା ଏବଂ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟ ବିଧାନସଭାର ନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ। ଏହାସହ ଦୁଇଟି କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ପୁଡୁଚେରୀ ବିଧାନସଭାର ନିର୍ବାଚିତ ସଦସ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ୍ କଲେଜରେ ସାମିଲ ହୋଇ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି।
ଚଳିତଥର ଇଲେକ୍ଟୋରାଲ୍ କଲେଜରେ ମୋଟ୍ ୪୮୦୯ ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୭୭୬ ଜଣ ହେଲେ ଲୋକସଭା ଏବଂ ରାଜ୍ୟସଭା ସାଂସଦ ଓ ବାକି ୪୦୩୩ ଜଣ ହେଲେ ସମସ୍ତ ରାଜ୍ୟର ବିଧାନସଭାର ବିଧାୟକ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଦିଲ୍ଲୀ ଓ ପୁଡୁଚେରୀର ବିଧାୟକ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସମୁଦାୟ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଉଛି ୧୦ ଲକ୍ଷ ୮୬ ହଜାର ୪୩୧। ଏହାକୁ ଭିନ୍ନ ଧରଣର ହିସାବ କରି ବାହାର କରାଯାଇଛି। ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଲାଗି ସାଂସଦ ଏବଂ ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରହିଥାଏ। ବିଧାୟକମାନଙ୍କର ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ୫ ଲକ୍ଷ ୪୩ ହଜାର ୭୩୧ ରହିଥିବା ବେଳେ ସାଂସଦମାନଙ୍କର ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ରହିଛି ୫ ଲକ୍ଷ ୪୩ ହଜାର ୨୦୦। ଏହାକୁ ମିଶାଇ ମୋଟ ଭୋଟ ବାହାର କରାଯାଇଛି।
ତେବେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାଂସଦମାନଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଉଛି ୭୦୮। ମାତ୍ର ଏଥର ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀରରୁ କେହି ସାଂସଦ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇନଥିବାରୁ ଚଳିତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସାଂସଦଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ରହିଛି ୭୦୦। ଅନ୍ୟପଟେ ବିଧାୟକମାନଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରହିଥାଏ। ରାଜ୍ୟର ମୋଟ୍ ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଆଧାର କରି ସେହି ରାଜ୍ୟର ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଏ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ ମୂଲ୍ୟ ସର୍ବାଧିକ। ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିଟି ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଉଛି ୨୦୮। ମୋଟ୍ ୪୦୩ ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଉଛି ୮୩୮୨୪। ସେହିପରି ସିକିମରେ ଦେଶର ସର୍ବନିମ୍ନ ଜନସଂଖ୍ୟା ଥିବାରୁ ଏଠାକାର ପ୍ରତିଟି ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଉଛି ୭। ଅର୍ଥାତ୍ ସିକିମରେ ସମସ୍ତ ୩୨ ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଲା ୨୨୪। ସେହିପରି ଓଡ଼ଶାର ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଲା – ୧୪୯। ତେଣୁ ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ ୧୪୭ ବିଧାୟକଙ୍କ ଭୋଟ୍ର ମୂଲ୍ୟ ହେଉଛି ୨୧୯୦୩।