ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ବିଧାନସଭାର ବିଜୟ ଓ ପରାଜୟଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଲଗା ରହିବା ଉଚିତ। ଦୁର୍ବଳ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଗମ୍ଭୀର ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିବ ଏବଂ ଏହାର ଦକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ହ୍ରାସ କରିବ।
ଚଳିତ ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨ ତାରିଖରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂସଦ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁନାହିଁ, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ କମିଟିର ପରାମର୍ଶ କ୍ରମେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି କରାଯିବ। ଏଥିରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ଲୋକସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଏବଂ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ସାମିଲ ହେବେ।
ଏବେ ସରକାର ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ଆଇନ ତିଆରି କରିବାକୁ ଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଏଥିରେ ସାମିଲ କରାଯାଇନାହିଁ। ଅଗଷ୍ଟ ୧୦ତାରିଖରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ରାଜ୍ୟସଭାରେ ଏକ ବିଲ୍ ଆଗତ କରିଥିଲେ। ଏହାର ନାମ ହେଉଛି- ‘ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର (ନିଯୁକ୍ତି, ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ) ବିଲ, ୨୦୨୩’।
ନୂଆ ଆଇନ ଲାଗୁ ହେବା ପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ତିନି ଜଣିଆ କମିଟି ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିବେ। ଏଥିରେ ଲୋକସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଏବଂ ଜଣେ ମନୋନୀତ କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀ ରହିବେ। ମନୋନୀତ କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନାମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ସ୍ଥିର କରିବେ।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଥିଲେ- ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ଦରକାର
୨୦୧୮ରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ନେଇ ଏକାଧିକ ପିଟିସନ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିଲା। ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଅର୍ଥାତ୍ ସିଇସି ଓ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଅର୍ଥାତ୍ ଇସି ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ କଲେଜିୟମ ଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉ ବୋଲି ସେମାନେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏହି ସବୁ ଆବେଦନକୁ ଏକାଠି କରି ୫ ଜଣିଆ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠକୁ ପଠାଇଥିଲେ। ଜଷ୍ଟିସ ଅଜୟ ରସ୍ତୋଗି, ଜଷ୍ଟିସ ଅନିରୁଦ୍ଧ ବୋଷ, ଜଷ୍ଟିସ ହୃଷିକେଶ ରାୟ ଓ ଜଷ୍ଟିସ ସିଟି ରବିକୁମାରଙ୍କୁ ନେଇ ୫ ଜଣିଆ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଜଷ୍ଟିସ୍ କେଏମ୍ ଯୋଶେଫ୍ ଏହି ଖଣ୍ଡପୀଠର ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରୁଥିଲେ।
ଆହ୍ଲାବାଦ ହାଇକୋର୍ଟର ଆଇନଜୀବୀ ଅନୁପ ବରନୱାଲ, ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ଓକିଲ ତଥା ବିଜେପି ନେତା ଅଶ୍ୱିନୀ ଉପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ଆସୋସିଏସନ୍ ଫର୍ ଡେମୋକ୍ରାଟିକ୍ ରିଫର୍ମସ୍ (ଏଡିଆର) ଏହି ପିଟିସନ୍ ଦାଖଲ କରିଛନ୍ତି।
ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୩୨୪(୨) ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିଯୁକ୍ତ କରିଥାନ୍ତି । ଯେହେତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳର ପରାମର୍ଶରେ ବାଧ୍ୟ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ସରକାରଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି । ଏହା କ୍ଷମତାରେ ଥିବା ଦଳଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କ ଅନୁଗତମାନଙ୍କୁ ଏହି ପଦରେ ନିଯୁକ୍ତ କରିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥାଏ ।
ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ, ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ କ୍ଷମତାରେ ଥିବା ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତି ନରମ ମନୋଭାବ ରଖୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଏକ ଧାରଣା ରହିଛି । ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ସମୟରେ ଶାସକ ସରକାରଙ୍କ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆସିଥିବା ଅଭିଯୋଗ ପ୍ରତି ଆୟୋଗ ଯେତିକି କଠୋରତା ଦେଖାଉଛନ୍ତି, ସେତିକି ବିରୋଧୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଏଠାରେ ଏହାର ନିୟମ ବଦଳିଥାଏ ।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରମାନଙ୍କୁ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ ସଂସ୍ଥା ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ସଂସ୍ଥାଦ୍ୱାରା ନିଯୁକ୍ତ କରାଯିବା ଉଚିତ । ୧୯୭୫ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଅନେକ କମିଟି ମଧ୍ୟ ଏହା ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଭାରତର ୨୫୫ତମ ଆଇନ ଆୟୋଗଙ୍କ ରିପୋର୍ଟରେ ମଧ୍ୟ ସୁପାରିସ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ କଲେଜିୟମ ଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଉ । ଏଥିରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଓ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ସାମିଲ ହେବା ଦରକାର ।
ଗତ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨ ତାରିଖରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ୫ ଜଣିଆ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ କହିଥିଲେ ଯେ ସଂସଦ ଏ ନେଇ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଉଚିତ । ଆଇନରେ ପରିଣତ ନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ଲୋକସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଏବଂ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ସେମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିବେ । ଅଦାଲତ କିଛି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମନ୍ତବ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି…
ଏକ ଉତ୍ତମ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ସ୍ପଷ୍ଟତା ବଜାୟ ରଖିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ । ନଚେତ୍ ଏହାର ଶୁଭ ଫଳ ମିଳିବ ନାହିଁ । ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ଭୁଲ । ଆମକୁ ଏକ ଦୃଢ଼ ଓ ଉଦାର ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପରିଚୟ ଆମ ମନରେ ବହନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଭୋଟର କ୍ଷମତା ସର୍ବୋଚ୍ଚ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦଳମାନେ କ୍ଷମତା ହରାଇପାରନ୍ତି । ତେଣୁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ଜରୁରୀ ।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତିରେ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀଙ୍କ କୌଣସି ଭୂମିକା ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ବୋଲି ଆଇନ ଆୟୋଗ କହିଛନ୍ତି
୧୯୯୦ ଦଶକରେ ଆଇନମନ୍ତ୍ରୀ ଗୋସ୍ୱାମୀଙ୍କ କମିଟି ନିଜ ରିପୋର୍ଟରେ କହିଥିଲା ଯେ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ସମସ୍ତ କମିଶନରନିଯୁକ୍ତିରେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ରହିବା ଉଚିତ । ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଓ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ କରି ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ନିଯୁକ୍ତ କରିବା ଉଚିତ ।
୨୦୧୫ରେ ଆଇନ ଆୟୋଗ ଲେଖିଥିଲେ ଯେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗକୁ ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଏହାର ପଦବୀ ନିଯୁକ୍ତିରେ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀଙ୍କ କୌଣସି ଭୂମିକା ନ ରହିବା ଜରୁରୀ ।
ଗୋସ୍ୱାମୀ କମିଟି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କମିଟିରେ ରଖିନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଇନ ଆୟୋଗ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ କମିଟିରେ ରଖିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ସରକାର ଆଣିଥିବା ବିଲରେ କ’ଣ ରହିଛି ?
ଆଇନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅର୍ଜୁନ ରାମ ମେଘୱାଲ ଗୁରୁବାର ରାଜ୍ୟସଭାରେ ‘ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର (ନିଯୁକ୍ତି, ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ) ବିଲ, ୨୦୨୩’ ଆଗତ କରିଛନ୍ତି ।
ନୂଆ ବିଲ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଚୟନ ପାଇଁ ଏକ ସର୍ଚ୍ଚ କମିଟି ରହିବ । କ୍ୟାବିନେଟ୍ ସଚିବଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏହି କମିଟି ଗଠନ କରାଯାଇଛି । ଏହାବ୍ୟତୀତ ସଚିବ ପାହ୍ୟାର ଆଉ ଦୁଇ ଜଣ ଅଧିକାରୀ ରହିବେ । ଏହି ସର୍ଚ୍ଚ କମିଟି କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ଚୟନ କମିଟିକୁ ୫ ଜଣଙ୍କ ନାମ ସୁପାରିସ କରିବ ।
ଏହି ଚୟନ କମିଟିର ନେତୃତ୍ୱ ନେବେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ । ଏଥିରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତାଙ୍କ ସହ ଜଣେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ରହିବେ । କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚୟନ କରିବେ ।
ଏହି ଚୟନ କମିଟିରେ ଆଉ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ରହିବେ ନାହିଁ । ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ ପ୍ରକାର ଚୟନ କମିଟିରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଆଧିପତ୍ୟ ରହିବ ।
ବିଲରେ ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଚୟନ କମିଟି ସର୍ଚ୍ଚ କମିଟିଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ନାମ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ନାମଗୁଡ଼ିକୁ ବିଚାର କରିପାରେ । ଚୟନ କମିଟି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ଆଧାରରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଚୟନ କରିବ ନା ସର୍ବସମ୍ମତି କ୍ରମେ ତାହା ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇନାହିଁ ।
ବିଲର ଧାରା ୮(୧)ରେ କେବଳ କୁହାଯାଇଛି ଯେ କମିସନର ଚୟନ ପାଇଁ ଚୟନ କମିଟି ଏହାର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଢଙ୍ଗରେ ଅନୁସରଣ କରିବ ।
ଏହି ବିଲ ଜରିଆରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର (ଚାକିରି ସର୍ତ୍ତାବଳୀ) ଆଇନ ୧୯୯୧କୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଛନ୍ତି । ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ୬ ବର୍ଷ କିମ୍ବା ୬୫ ବର୍ଷ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଯାହା ବି ପୂର୍ବରୁ ହେଉ । ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର କିମ୍ବା ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ପୁନଃ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯିବ ନାହିଁ ।
୨୦୨୨ ନଭେମ୍ବରରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କୁ କହିଥିଲେ ଯେ ସେମାନେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଏହାର ଅନ୍ୟତମ ସଦସ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ କଲେଜିୟମ୍ ଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବିରୋଧ କରିଛନ୍ତି । କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଥିଲେ ଯେ ନ୍ୟାୟପାଳିକାର ଉପସ୍ଥିତି ଦ୍ୱାରା ହିଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଓ ନିରପେକ୍ଷତା ହାସଲ କରାଯାଇପାରିବ ବୋଲି ଧାରଣା ସମ୍ବିଧାନର ଭୁଲ ବ୍ୟାଖ୍ୟା । ଅର୍ଥାତ୍ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବାକୁ ସରକାର ଆରମ୍ଭରୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ।
ନୂଆ ବିଲ କ’ଣ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟର ଉଲ୍ଲଂଘନ ?
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ସଂସଦ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ନ କରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ବଳବତ୍ତର ରହିବ ବୋଲି ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ରାୟ ଦେଇଥିଲେ । ଅର୍ଥାତ୍ ସରକାର ଏବେ ଏକ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ କରିଛନ୍ତି ।
ତଥାପି; ସେତେବେଳେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଥିଲେ ଯେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ଦରକାର, କିନ୍ତୁ ବିଲରେ ଚୟନ କମିଟି ଗଠନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବେ ସ୍ୱାଧୀନ ନା କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ସପକ୍ଷରେ ରହିଛି ତାହାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି ।
ତିନି ଜଣିଆ ପ୍ୟାନେଲରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମନୋନୀତ ଜଣେ କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସାମିଲ କରାଯିବା ପରେ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ଏକ ପ୍ରକାର ନୀରବ ଦର୍ଶକରେ ରହିବେ ।
ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଟିଏସ୍ କୃଷ୍ଣମୂର୍ତ୍ତି କହିଛନ୍ତି ଯେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ସାମିଲ ନ କରିବା ସରକାରଙ୍କ ଅଧିକାର । ତେବେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ବଦଳରେ ଲୋକସଭା ବାଚସ୍ପତିଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବାକୁ ସରକାର ବିଚାର କରିପାରିଥାନ୍ତେ ।
ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ବିଲରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ମାନ୍ୟତା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ କରାଯାଇଛି ବୋଲି ଧାରଣା ଦିଆଯାଇଛି । ବିଶେଷଧିକାର ଓ ସୁବିଧା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ବିଚାରପତିଙ୍କ ସମକକ୍ଷ କରାଯିବ କି ? ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବାକୁ ପଡ଼ିପାରେ ।
ପୂର୍ବତନ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏସ୍ ୱାଇ କୁରେଶୀଙ୍କ ମତରେ ଏହି ନିଯୁକ୍ତି ସର୍ବସମ୍ମତିକ୍ରମେ ହେବା ଠିକ୍ ହେବ । ଏହା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟର ଉଲ୍ଲଂଘନ ନୁହେଁ, କାରଣ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଦାଲତ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ ।
ସର୍ବସମ୍ମତିକ୍ରମେ ନିଯୁକ୍ତି ମିଳିଲେ ହିଁ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଶ୍ୱସନୀୟ ହେବ ବୋଲି ସେ କହିଛନ୍ତି । ଏହା ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତାଙ୍କୁ ଭିଟୋ କ୍ଷମତା ଦେବ ବୋଲି ନୁହେଁ । ସର୍ଚ୍ଚ କମିଟି ଦେଇଥିବା ୫ଟି ନାମ ମଧ୍ୟରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଚୟନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ଯଦି ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତାଙ୍କର କୌଣସି ନାମକୁ ନେଇ ଆପତ୍ତି ଥାଏ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଆଉ ଏକ ବିକଳ୍ପ ଦିଆଯିବ । ତେବେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ କ୍ୟାବିନେଟ ସଚିବ ପାହ୍ୟା ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯିବାକୁ ନେଇ କୁରେଶୀ ଆପତ୍ତି ଉଠାଇଥିଲେ ।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତି ସଂକ୍ରାନ୍ତ ବିଲ୍କୁ ବିରୋଧୀ କାହିଁକି ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି ?
ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏସ୍ ୱାଇ କୁରେଶୀ ଲେଖିଛନ୍ତି- ପ୍ରଥମେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ସଚିବଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ସର୍ଚ୍ଚ କମିଟି ଗଠନ କରାଯିବ । କିଏ ଚୟନ କରିବ ୫ ଜଣଙ୍କ ନାମ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଲୋକସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତାଙ୍କ କମିଟି ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ପଦ ପାଇଁ ଏହି ୫ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣକୁ ଚୟନ କରିବ ।
ରାଜ୍ୟସଭାରେ କଂଗ୍ରେସ, ଆମ୍ ଆଦମୀ ପାର୍ଟି ସମେତ ଅନ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଏହି ବିଲକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ବିରୋଧରେ ସରକାର ବିଲ ଆଣି ଏହି ବିଲ୍କୁ ଦୁର୍ବଳ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ବିରୋଧୀ ଦଳମାନେ କହିଛନ୍ତି ।
କଂଗ୍ରେସ ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ କେସି ବେଣୁଗୋପାଳ ସରକାରଙ୍କୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିଛନ୍ତି । ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ (ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ)ଙ୍କ ହାତର କଣ୍ଢେଇରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଜବରଦସ୍ତ ପ୍ରୟାସ ବୋଲି ସେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ପକ୍ଷପାତି ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ନିଯୁକ୍ତ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କାହିଁକି ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି ? ଏହା ଏକ ଅସାମ୍ବିଧାନିକ, ମନମୁଖୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟ ବିଲ । ଆମେ ସବୁ ମଞ୍ଚରେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିବୁ ।
ଦିଲ୍ଲୀ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ଆପ୍ ନେତା ଅରବିନ୍ଦ କେଜ୍ରିଓ୍ଵାଲ ଟୁଇଟ୍ କରି କହିଛନ୍ତି- ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସଂସଦରେ ଆଇନ ଆଣି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ସେ ବଦଳାଇଦେବେ ବୋଲି ତାଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ସ୍ପଷ୍ଟ । ଯଦି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ କଥା ନ ମାନିବେ, ତେବେ ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ବିପଜ୍ଜନକ ପରିସ୍ଥିତି ।
ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ନିରପେକ୍ଷ କମିଟି ଗଠନ କରିଥିଲେ । ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ମୋଦି ଏଭଳି ଏକ କମିଟି ଗଠନ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ତାଙ୍କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିବ । ସେମାନେ ନିଜ ପସନ୍ଦର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର କରିପାରିବେ । ଏହା ନିର୍ବାଚନର ନିରପେକ୍ଷତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବ ।