ଦୁଷ୍ମନ୍ତ କୁମାର ପଣ୍ଡା
କଳାହାଣ୍ଡି: କଳାହାଣ୍ଡିର ଧର୍ମ, କଳା, ସଂସ୍କୃତି ଅନନ୍ୟ ଓ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର। ଏଠାକାର ସଂସ୍କୃତି ଅନ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି ସିନା ଅନ୍ୟ ଠାରୁ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇନାହିଁ। ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗରୁ କଳାହାଣ୍ଡିର ବିକାଶ ହୋଇଥିବା ଏବଂ ଏଠାରେ ଏକ ଅସ୍ତ୍ର ଶସ୍ତ୍ର କାରଖାନା ଥିବା ଐତିହାସିକ ସ୍ଥଳ ରେ ହୋଇଥିବା ଖନନସ୍ଥଳ ରୁ ମିଳିଥିବା ତଥ୍ୟ ରୁ ଜଣାପଡେ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ର ମଣିଷ ଯାହା କରିପାରିଲା ତାକୁ ବିଜ୍ଞାନ ର ଆଖ୍ୟା ଦେଲା ଏବଂ ଯାହା କରିପାରିଲା ନାହିଁ ତାକୁ ଦୈବୀ ଶକ୍ତି ବୋଲି କହିଲା। ଯେଉଁ ସବୁ କରିପାରିଲା ସେସବୁ ଯେପରି ପରପିଢୀ ଜାଣିପାରିବେ ସେଥିପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଥର ଖୋଦେଇ କରି ଚିତ୍ର ଆଙ୍କୁ ଥିଲା।
ଗୁଡାହାଣ୍ଡି, ଦେବଗିରି, ଗୁରୁ ଡଙ୍ଗରି, ଯୋଗୀମଠ ଆଦି ସ୍ଥାନର ପଥର ଖୋଦେଇ ଚିତ୍ର ଏହାର ପ୍ରମାଣ। ମୋହନଗିରି, ଅମାଠ, ବେଳଖଣ୍ଡି, ମାରାଗୁଡା, ବୁଧିକୋମନା, ଗୁଡହାଣ୍ଡି ଆଦି ସ୍ଥାନର ଭଗ୍ନାଂଶ, ପ୍ରାଚୀନ ନଗର ଜୁନାଗଡ଼ରେ ଥିବା ଗଡଖାଇ ମଧ୍ୟରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ, ସାପଗରଣ୍ଡା ତଥା ଜୋଙ୍କ ନଦୀ ପାର୍ଶ୍ବରେ ବଡ ଶିବ ଲିଙ୍ଗ, ଅବିଭକ୍ତ କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାସାରା ଅନେକ ମଠ ମନ୍ଦିର ମାନଙ୍କରେ ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ କଳାହାଣ୍ଡିର ଶିଳ୍ପୀ ମାନଙ୍କ ନିର୍ମାଣ କୌଶଳ ଉଚ୍ଚ କୋଟିର ଥିବାର ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ମିଳେ।
ଏପରିକି ଛୋରିଆଗଡ, ଜୁନାଗଡ, ମାଣିକ ଗଡ, ଅସୁରଗଡ, କୋମାନଗଡ ଠାରେ ମଧ୍ୟ ଆମ ଐତିହ୍ୟ ପରିଦୃଶ୍ୟ ହୁଏ । ସ୍ଥାନ ନ ଥିଲେ ଇତିହାସ ଲେଖି ହେବ ନାହି। ଇତିହାସ ସହ ଭୂଗୋଳ ର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି ଉପରେ ସଂସ୍କୃତି ଓ ବିକାଶ ନିର୍ଭର କରେ। କଳାହାଣ୍ଡିର ସଂସ୍କୃତି ଆଦିମ ସଂସ୍କୃତି ଯାହାକି ଆଦିବାସୀ ସଂସ୍କୃତି ନାମରେ ପରିଚିତ। ୧୮୫୩ ପୂର୍ବରୁ କଳାହାଣ୍ଡି ରାଜ ପରିବାର ରେ ଆଦିବାସୀ କନ୍ୟା କୁ ବିବାହ କରି ବୋହୂ କରି ଥିବାବେଳେ ୧୭୭୫ ପୂର୍ବରୁ ଖରିଆର ରାଜ ପରିବାର ର କନ୍ୟାକୁ ଜଣେ ଗଣ୍ଡ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ର ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବିବାହ କରାଇଥିଲେ।
ଏଥିରୁ ବୁଝାପଡ଼େ ଯେ, କଳାହାଣ୍ଡିର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରା କେବେ କାହା ଦ୍ବାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇନାହିଁ। ବରଂ ଏଠାକୁ ଯିଏ ଆସିଛି ସିଏ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି ବୋଲି କଳାହାଣ୍ଡି ବିକାଶ ପରିଷଦ ଦ୍ବାରା ଧର୍ମଗଡ ଠାରେ ଅଯୋଜିତ ଅବିଭକ୍ତ କଳାହାଣ୍ଡିର ସଂସ୍କୃତି ର ସୁରକ୍ଷା ରେ ଲେଖକ ଓ କଳାକାରଙ୍କର ଭୂମିକା ଶୀର୍ଷକ ଆଲୋଚନା ଚକ୍ର ରେ ଯୋଗ ଦେଇ ଐତିହାସିକ ଫଣିନ୍ଦମ ଦେଓ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ।
ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନଧାରା ଓ ଦୃଷ୍ଟିଭାଙ୍ଗିର ପ୍ରଥା ହେଉଛି ଲୋକ ନାଚ, ଲୋକ କଥା, ଲୋକ ଗୀତ,ଲୋକ ସଂସ୍କୃତି, ଗାଁ ଗହଳିରେ ଗଢି ଉଠିଥିବା ଦେବାଦେବୀ ଗୁଡ଼ି, ମନ୍ଦିର ତଥା ଗ୍ରାମ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ,ଯାହାକି କଳାହାଣ୍ଡିର ପରିବେଶ ଓ ପରିପାର୍ଶ୍ବ ରେ ସୁଦୃଢ ହୋଇଛି। ଏଣୁ କଳାହାଣ୍ଡିର କଳା ସଂସ୍କୃତିକୁ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ଏ ଅଞ୍ଚଳର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରିସ୍ଫୁଟନଶୀଳତାକୁ ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିବା ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ। ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳର ଲିଖିତ ଇଟିହାସ ନାହି ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ସାମାଜିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଜୀବନଧାରା ଯେପରି ଲିଖିତ ଭାବେ ଇତିହାସରେ ସ୍ଥାନ ପାଏ ସେଥିପ୍ରତି ଲେଖକ, ଐତିହାସିକ, କଳାକାର ମାନେ ସଜାଗ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ଆଲୋଚନକ୍ରମରେ ଶ୍ରୀ ସିଂ ଦେଓ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେଥିପ୍ରତି ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇ ଏହାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଆଗେଇ ଆସିଥିବାରୁ କଳାହାଣ୍ଡି ବିକାଶ ପରିଷଦ କୁ ସାଧୁବାଦ ଜଣାଇଥିଲେ।
କଳାହାଣ୍ଡିର କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତି କେବଳ ନିଜ ଅଞ୍ଚଳର ପରିପ୍ରକାଶ ନୁହେଁ ବରଂ ମହାନ ଧରୋହର ଏବଂ ଜାତୀୟ ସଂସ୍ମୃତି, ପରମ୍ପରା ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ଉତ୍ସ ଏବଂ ପରସ୍ପର ପରିପୂରକ। କଳାହାଣ୍ଡିର କଳା ସଂସ୍କୃତି ବିକାଶ ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗର ଅବଶେଷର ଅନ୍ବେଷଣ ଓ ଅଧ୍ୟୟନ ଦ୍ବାରା ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି। ତେଲ ନଦୀ ତଟରେ ଥିବା ଛିଲପା, ଯୋଙ୍କ ନଦୀ ତତ୍ର ମାରାଗୁଡା ଠାରେ ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗର ହାତ ହତିଆର ତିଆରି ହେଉଥିବାର ସୂଚନା ମିଳିଛି। ଗୁଡାହାଣ୍ଡି, ଯୋଗୀମଠ, ଗୁରୁଡଙ୍ଗର,ର ପ୍ରାକୃତିକ ପଥର ଗୁମ୍ଫା ମାନଙ୍କ ରେ ପ୍ରାକ ଐତିହାସିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଅଙ୍କିତ ଚାବି, ବିବିଧ ରଙ୍ଗର ବ୍ୟବହାର ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗର ସୃଜନଶୀଳ ପରିପ୍ରକାଶ ର ମୂଳ ସାକ୍ଷୀ। ଏତେ ସବୁ ସମୃଦ୍ଧ ରେ ଭରପୁର ଥିବା କଳାହାଣ୍ଡି ଆଜି ବିଶ୍ବ ଦରବାରରେ କଙ୍କାଳ ରୂପରେ ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଉଛି। ଯାହାକି କଳାହାଣ୍ଡି ଜନ ମାନସ ରେ ନିନ୍ଦନୀୟ ହେବା ଉଚିତ୍।
ଏସବୁର ସତ୍ୟତାକୁ ଉପସ୍ଥାପନା କରିବାକୁ ଆଜି ଏଭଳି କର୍ମଶାଳାର ଆୟୋଜନ କରି ଏହାକୁ ଲୋକଭିମୁଖୀ କରିବାର ପ୍ରଯତ୍ନ କରାଯାଇଥିବାର କଳାହାଣ୍ଡି ବିକାଶ ପରିଷଦ ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷା ଡ; ସୁନିତି ମୁଣ୍ଡ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ସ୍ଥାନୀୟ ପଂଚାୟତ କଲେଜର ପୂର୍ବତନ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ସତ୍ୟ ପଟ୍ଟନାୟକ, ଅଧ୍ୟାପକ ଲିଙ୍ଗରାଜ ପତ୍ର, ନିର୍ମଳ ନାୟକ ପ୍ରମୁଖ ଆଲୋଚନାରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଜିଲ୍ଲାର ବହୁ ଲେଖକ, ସାହିତ୍ୟିକ, ଲୋକ କବି, କଳାକାର ଏହି କାର୍ଯ୍ଯ କ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।
