ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ରାଜ୍ୟ ମାନ୍ୟତା ଫେରାଇ ଆଣିବା ପାଇଁ ସମୟସୀମା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି। ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୯ରେ ସରକାର ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଅଧୀନରେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିଲା। ଏହାପରେ ସରକାର ରାଜ୍ୟକୁ ଦୁଇଟି କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଓ ଲଦାଖରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ। ସମାଲୋଚନା ପରେ ସରକାର ଯଥାଶୀଘ୍ର ରାଜ୍ୟର ମାନ୍ୟତା ଫେରାଇ ଆଣିବେ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ। ଏବେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ମଧ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଏକ ବଡ଼ କଥା କହିଛନ୍ତି। ବାସ୍ତବରେ ଧାରା ୩୭୦ ଉଚ୍ଛେଦକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରୁଥିବା ପିଟିସନର ଶୁଣାଣି କରୁଛନ୍ତି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ। ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଡିୱାଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏବେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଉପରେ ଶୁଣାଣି କରୁଛନ୍ତି।
ମଙ୍ଗଳବାର ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣିର ଦ୍ୱାଦଶ ଦିନ ରହିଛି। ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧୀନରେ ରହିଛି ବୋଲି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଯୁକ୍ତିରେ ସୋମବାର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଦେଶର ସମ୍ବିଧାନ ଏକ ଉଚ୍ଚ ପଦବୀରେ ରହିଛି ବୋଲି ମଧ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ର ପକ୍ଷରୁ ଯୁକ୍ତି ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ତେବେ ୧୯୫୭ରେ ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିବା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ରାଜ୍ୟର ସମ୍ବିଧାନସଭା ବାସ୍ତବରେ ବିଧାନସଭା ବୋଲି ସିଜେଆଇଙ୍କ ଖଣ୍ଡପୀଠ ଏହି ଯୁକ୍ତିସହ ସହମତ ହୋଇନଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି। କେନ୍ଦ୍ର ପକ୍ଷରୁ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା ମାମଲା ପରିଚାଳନା କରୁଛନ୍ତି। ଖଣ୍ଡପୀଠରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୟ କିଶନ କୌଲ, ଜଷ୍ଟିସ ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା, ଜଷ୍ଟିସ ବିଆର ଗବାଇ ଏବଂ ଜଷ୍ଟିସ ସୂର୍ଯ୍ୟକାନ୍ତ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି।
ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣି: ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟାଙ୍କ ଯୁକ୍ତି
ସମ୍ବିଧାନ ସଭା କେବେ ଚାହୁଁନଥିଲା ଯେ ଧାରା ୩୭୦(୩)କୁ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଉ, ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ। ଏହା ଅସ୍ଥାୟୀ, ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର, ଅସ୍ଥାୟୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା XXIରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ତେଣୁ ସମ୍ବିଧାନ ନିର୍ମାତାମାନେ ଜାଣନ୍ତି ସେମାନେ କେଉଁ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି।
ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୭୦ର ପ୍ରଭାବ ହେଉଛି ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ଏବଂ ଲଦାଖର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ସାଥୀ ନାଗରିକ ଭାବରେ ସମାନ ବ୍ୟବହାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରିବା। ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ସୂଚକ ଯେ ନିର୍ମାତାମାନେ ଏହାକୁ ସ୍ଥାୟୀ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ। ସମ୍ବିଧାନରେ ଏହା ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଠାରେ ସମ୍ବିଧାନର ପ୍ରୟୋଗ ଏବଂ ଲାଭଦାୟକ ଆଇନ ସମେତ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଆଇନର ପ୍ରୟୋଗ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସହମତି ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ।
ଏଭଳି କଠୋର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ଏହା ହେଉଛି ଏକମାତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ଆତ୍ମ-ବିନାଶକାରୀ ଧାରା ରହିଛି। ଏଥିରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ଏହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଅସ୍ଥାୟୀ ଥିଲା।
ଏସଜି ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟାଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଲେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼
ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣି ବେଳେ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି, ମୁଁ ଧାରା ୩୭୦(୩)ରେ ସଂଶୋଧନ କରିପାରିବି ନାହିଁ। ମୁଁ ଏହା ୩୭୦(୧)(ଡି) ଅଧୀନରେ କରିଥିଲି।
ଧାରା ୩୭୦(୩) ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ଆପଣ ଧାରା ୩୭୦ର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଆମଦାନୀକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବେ କି ବୋଲି ସିଜେଆଇ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଚନ୍ତି? କାରଣ ଆପଣ ଏଠାରେ ଯାହା କରିଛନ୍ତି ତାହା ହେଉଛି ଆପଣ ଧାରା ୩୬୭କୁ ୩୭୦ ର ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି।
ଧାରା ୩୬୭ ଏକ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ, ସଂଶୋଧନ ନୁହେଁ ବୋଲି ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ସଂଶୋଧନର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିପାରେ। ଆପଣ ଏହାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ କୁହନ୍ତୁ କିମ୍ବା ସଂଶୋଧନ ୩୬୭ର ସଂଶୋଧନ କୁହନ୍ତୁ, ସଂଶୋଧନର ଫଳାଫଳ ଥିଲା ‘ସମ୍ବିଧାନ ସଭା’ ପରିବର୍ତ୍ତେ ‘ବିଧାନସଭା’ ଶବ୍ଦ ପଢ଼ିବା।
ଜଷ୍ଟିସ ଖାନ୍ନା: ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ଧାରା ୩୬୭ରେ ସଂଶୋଧନ କରି ଆପଣ ପ୍ରକୃତରେ ଧାରା ୩୭୦(୩)କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ନ କରି ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ କରୁନାହାଁନ୍ତି କି? କାରଣ ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ କେବଳ ଧାରା ୩୭୦(୩) ଅନୁଯାୟୀ ହୋଇପାରିବ।
ଏସଜି: ମୁଁ ବୁଝିପାରୁଛି କିନ୍ତୁ ଏହା ଧାରାର ସ୍ଥିରତା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ କାରଣ ସେତେବେଳେ ୩୭୦କୁ କେବେ ବି ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ।
ସିଜେଆଇ: ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷର ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ଆପଣ ଧାରା (୧)ର ଉପଧାରା (ଡି)କୁ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ ଯେଉଁଠାରେ ଆପଣଙ୍କୁ ଧାରା ୩୭୦ ବ୍ୟତୀତ ସମ୍ବିଧାନର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ପଡିବ।
ଏସ୍ ଜି ମେହେଟ୍ଟା: ତାହା କୁହାଯାଇନାହିଁ।
ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି: ୩୭୦(୧)(ଡି) ‘ସମ୍ବିଧାନର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା’କୁ ବୁଝାଏ। ଆପଣଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ୩୬୭ଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବ। ଏହା ସମ୍ଭବ। କିନ୍ତୁ ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ ପାଇଁ ଆପଣ ୩୬୭ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ କି ? ଯଦି ଆପଣ ଏପରି କରନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ପ୍ରକୃତରେ କେବଳ ଧାରା ୩୭୦ରେ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ଏହା କରୁନାହାଁନ୍ତି କି ? ଏହା ହିଁ ଏହି ମାମଲାର ମୂଳ କଥା।
ଧାରା ୩୭୦କୁ ନେଇ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଶୁଣାଣି: ଆଜି କ’ଣ ଦଲିଲ ଦିଆଯାଉଛି
ଧାରା ୩୭୦ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆବେଦନର ଶୁଣାଣି ଦ୍ୱାଦଶ ଦିନରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା ଯୁକ୍ତି ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛନ୍ତି।
ଏସଜି ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି- ମୁଁ ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ ତିନୋଟି ବିଷୟ ବିଷୟରେ କହିବି – ଧାରା ୩୭୦ର ବ୍ୟାଖ୍ୟା, ଯାହା ଆମ ମତରେ ସଠିକ୍ ବ୍ୟାଖ୍ୟା; ଦ୍ୱିତୀୟ, ରାଜ୍ୟ ପୁନର୍ଗଠନ ଆଇନ ଏବଂ; ତୃତୀୟତଃ, ଧାରା ୩୫୬ ସମୟରେ ବିଧାନସଭାର କ୍ଷମତାର ମାନଦଣ୍ଡ କ’ଣ?
ଏସଜି ମେହେଟ୍ଟା: ମୁଁ ଧାରା ୩୭୦ରୁ ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ତା’ପରେ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ କିଛି ଯୁକ୍ତି ଥିଲା ଯେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯାହାଫଳରେ ସେମାନେ ଭାରତରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଧାରା ୩୭୦ ଏହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ। ମୁଁ ପ୍ରଥମେ ସେହି ବିବାଦର ମୁକାବିଲା କରିବି। ମାଧବରାଓ ସିନ୍ଧିଆଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ପ୍ରଥମେ ଘଟିଥିଲା – ସରକାର ପ୍ରିଭି ପର୍ସ ଫେରାଇ ନେଇଥିଲେ। ଏଥିରେ ଦୁଇଟି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା- ଧାରା ୨୯୧ ଓ ୩୬୨, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରିଭି ପର୍ସର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୩୬୬ ଅଧୀନରେ କ୍ଷମତା ପ୍ରୟୋଗ କରି ‘ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ’ ଶବ୍ଦକୁ ହଟାଇ ଦେଇଥିଲେ।
ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଅଦାଲତ ସେହି ଆବେଦନକୁ ଗ୍ରହଣ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଦୁଇଟି ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି, ଆପଣ କେବଳ ଧାରା ୩୬୬କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ପ୍ରିଭି ପର୍ସ ଛଡ଼ାଇ ନେଇପାରିବେ ନାହିଁ। ମାଧବରାଓ ସିନ୍ଧିଆ ମାମଲାର ରାୟ ଆସିବା ପରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ କରାଯାଇଥିଲା। ସରକାର ଏହାକୁ ରଦ୍ଦ କରିଥିବାରୁ ଏହି ରାସ୍ତା ଆପଣାଇଥିଲେ। ଏହାକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ମାମଲାରେ କୋର୍ଟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯାହା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ କରିଥାଏ ତାହା କେବେ ବି ଭୁଲ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ସମ୍ବିଧାନ ପ୍ରଣୟନ ହେବା ପରେ ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅଧିକାର ହରାଇଲେ ଏବଂ ‘ଭାଇଚାରା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଲା।
ଏଠାରେ ଦୁଇଟି ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ଧାରା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଧାରା ମାଧ୍ୟମରେ ଉଚ୍ଛେଦ କରାଯାଇଛି । ଦୟାକରି ଗୋଟିଏ କଥା ମନେରଖନ୍ତୁ – ଧାରା ୩୭୦(୩)ରେ ଏକ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ପ୍ରଶମନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ଏହା ହିଁ ପାର୍ଥକ୍ୟ।
ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି, ଧାରା ୩୭୦(୧)ରେ ଦୁଇ ଅଙ୍ଗ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ରାଜ୍ୟ ସରକାର ସମ୍ବିଧାନରେ କୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବେ। ଏହା ଯେପରି ପୁନର୍ବାର ନ ଘଟେ ସେଥିପାଇଁ ୩୬୭ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ଉପରେ ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୬୭ରେ କରାଯାଇଥିବା ସଂଶୋଧନ ଉଚ୍ଛେଦକୁ ସ୍ୱାଧୀନ କରିପାରିବ କି ?
ଏହାର ଜବାବରେ ଏସଜି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହାର ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ହେଉଛି ଯେ ଏହା କେବଳ ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଶବ୍ଦର ସ୍ଥାନରେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ମାଣ କରିଥାଏ। ମୋର ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ଯେତେବେଳେ ବିନା ସୁପାରିସରେ ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ଭଙ୍ଗ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଆବଶ୍ୟକତାର ସେହି କ୍ଷମତା ହଜିଯାଏ କାରଣ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଅବଧି ଶେଷ ହେବା ଫଳରେ ମୁଖ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିଷ୍କ୍ରିୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ନିଜ ପସନ୍ଦ ଉପରେ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା।
ଧାରା ୩୭୦ ଉପରେ ଶୁଣାଣି: ୧୧ତମ ଦିନରେ ଶୁଣାଣିର ୫ଟି ବଡ଼ କଥା
କେନ୍ଦ୍ର କହିଛି ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭେଦଭାବ ନୁହେଁ ବରଂ ଅଧିକାର ବୋଲି ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ବିଭ୍ରାନ୍ତ କରାଯାଇଛି।
ସଲିସିଟର ଜେନେରାଲ ତୁଷାର ମେହେଟ୍ଟା କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀର ର ସମ୍ବିଧାନ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଧୀନରେ ଅଛି ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ତଥ୍ୟ ରହିଛି। ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ବାସ୍ତବରେ ଆଇନ ପ୍ରଣୟନକାରୀ ବିଧାନସଭା ଥିଲା।
“ଗୋଟିଏ ସ୍ତରରେ… ଆପଣ ସତ କହିପାରନ୍ତି ଯେ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ ବାସ୍ତବରେ ଏକ ଦସ୍ତାବିଜ ଯାହା ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନଠାରୁ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରରେ ରହିଛି। ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସମ୍ବିଧାନ ସଭା ବାସ୍ତବରେ ଧାରା ୩୭୦ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାବରେ ଏକ ବିଧାନସଭା ବୋଲି ଯୁକ୍ତିର ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଗକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା କଷ୍ଟକର ହେବ।
ମେହେଟ୍ଟା ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅନ୍ୟ ଏକ ବିବାଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଧାରା ୩୫-ଏ ବିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୫ଏର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ, ପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟରେ ଦଶନ୍ଧି ଧରି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ଭଳି ଲୋକଙ୍କୁ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସ୍ଥାୟୀ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ଭଳି ସମାନ ଅଧିକାର ନାହିଁ। ୨୦୧୯ରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଚ୍ଛେଦ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଭେଦଭାବ ଜାରି ରହିଥିଲା।
ସିଜେଆଇ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ଼ ମେହେଟ୍ଟାଙ୍କ ଯୁକ୍ତିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଧାରା ୩୫-ଏ ଲାଗୁ କରି ସେ ଦେଶର ଯେକୌଣସି ପ୍ରାନ୍ତରେ ସମାନତା, ନିଜ ବୃତ୍ତି ପାଳନ କରିବାର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଛଡ଼ାଇ ନେଇଛନ୍ତି।
