ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଆଜି ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ନାଗରିକ ସମ୍ମାନ ସମାରୋହରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓଡ଼ିଶାର କଳା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗଦାନ ପାଇଁ ଉଭୟ ବିନୋଦ କୁମାର ପଶାୟତ ଓ ଗୁରୁ ଗୋପୀନାଥ ସ୍ୱାଇଁଙ୍କୁ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରିଛନ୍ତି।
ପୁରସ୍କାର ବିଜେତାଙ୍କ ଜୀବନ ଓ କୃତି ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ବିବରଣୀ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା–
ବିନୋଦ କୁମାର ପଶାୟତ (ପଦ୍ମଶ୍ରୀ)
ବିନୋଦ କୁମାର ପଶାୟତ ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟତମ ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଓ ଲେଖକ। ସମ୍ବଲପୁରୀ/କୋଶଳି ସାହିତ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଅମୂଲ୍ୟ ଅବଦାନ ରହିଛି। କବିତା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲେଖାରେ ତାଙ୍କର ସରଳତା ପାଇଁ ସେ ଜଣାଶୁଣା। ସମ୍ବଲପୁରୀ ଲୋକଗୀତ ପାଇଁ ସେ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାର ବ୍ୟାପକ ଅଞ୍ଚଳରେ ବେଶ୍ ପରିଚିତ।
୩ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୩୫ରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଶ୍ରୀ ପଶାୟତ ପେସାରେ ଜଣେ ଭଣ୍ଡାରୀ। ୧୦ ବର୍ଷ ବୟସରେ ନାଟକ ଜଗତ ସହ ତାଙ୍କର ପରିଚୟ ହୋଇଥିଲା। ବଲାଙ୍ଗୀର ରାଜପରିବାରର ପୃଷ୍ଠପୋଷକତାରେ ସମୃଦ୍ଧ ପବିତ୍ର ରାମଜୀ ଡ୍ରାମା ପାର୍ଟି ଦ୍ୱାରା ପରିବେଷିତ ନାଟକରେ ସେ ଶିଶୁ କଳାକାର ଭାବରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ ସେ ସମ୍ବଲପୁରୀ/କୋଶଳି ସାହିତ୍ୟରେ ନିଜର ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
ଶ୍ରୀ ପଶାୟତ ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ସମ୍ବଲପୁର ଆସି ସମ୍ବଲପୁରରେ ଏକ ଭଣ୍ଡାରୀ ଦୋକାନ ଖୋଲିଥିଲେ। ଏହା ପରଠାରୁ ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଏକ ନୂଆ ମୋଡ଼ ନେଇଥିଲା କାରଣ ସେ ଏହି ଦୋକାନକୁ କେବଳ ନିଜର ରୋଜଗାର ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁନଥିଲେ ବରଂ ଏଠି ସେ କିଛି କବିତା ଓ ଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି ଲେଖୁଥିଲେ।
ଶ୍ରୀ ପଶାୟତ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ ଲାଭ କରିଛନ୍ତି। ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ସାରଳା ପୁରସ୍କାର, ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଓ ୨୦୧୯ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସଂସ୍କୃତି ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପକ୍ଷରୁ ସାରଦା ପ୍ରସନ୍ନ ସମ୍ମାନ ଭଳି ତିନୋଟି ଲୋକପ୍ରିୟ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ସମ୍ମାନରେ ସେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି। ତାଙ୍କୁ ଅନେକ ଜିଲ୍ଲା ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତରର ସମ୍ମାନ ମଧ୍ୟ ମିଳିଛି। ଏତେ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଓ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇବା ସତ୍ତ୍ୱେ ସେ କେବେ ବି ଜଣେ ଭଣ୍ଡାରୀ ଭାବରେ କାମ କରିବା ଛାଡ଼ି ନାହାନ୍ତି ଯାହାକି ତାଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ଏକ କୌଳିକ ବୃତ୍ତି।
ଗୁରୁ ଗୋପୀନାଥ ସ୍ୱାଇଁ (ପଦ୍ମଶ୍ରୀ)
ଗୁରୁ ଗୋପୀନାଥ ସ୍ୱାଇଁ ଗତ ୯ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ପାରମ୍ପରିକ କୃଷ୍ଣ ଲୀଳାର ଜଣେ ଗୁରୁ ଓ କଳାକାର ଭାବେ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି।
୧୯୧୮ ମସିହା ଫେବ୍ରୁଆରି ୧୫ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଶ୍ରୀ ସ୍ୱାଇଁ ୧୦ ବର୍ଷ ବୟସରୁ ତାଙ୍କ ବଡ଼ ବାପାଙ୍କ ଠାରୁ କୃଷ୍ଣ ଲୀଳା ଶିଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
ଏହାପରେ ସେ ଗୀତ ଗାଇବା ଏବଂ କୃଷ୍ଣ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଗୁରୁ ଚୌଧୁରୀ ବେହେରାଙ୍କ ଠାରୁ ବିସ୍ତୃତ ରାଗ ଆଳାପ (ବିସ୍ତାର) ଏବଂ ବିନ୍ୟାସ (ସୁଧାର) ସହିତ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଶିଖିଥିଲେ। ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ସନ୍ଥ ବାବାଜୀ ଦୁଖୀଶ୍ୟାମ ଦାସଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ଓ ଓଡ଼ିଶୀ ସଙ୍ଗୀତ ଉପରେ ଆଧାରିତ କୃଷ୍ଣ ଲୀଳାରେ ସେ ବିଶେଷଜ୍ଞତା ଅର୍ଜନ କରିଥିଲେ। ସେ ଅନେକ ପାରମ୍ପରିକ ଆଖଡ଼ା ବିଦ୍ୟାଳୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଶତାଧିକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏହି ରୂପରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବେଷଣ ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେଇଛନ୍ତି। ବିରଳ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ରାଗ, ସ୍ୱରରେ ସୁଧାର, କୌଶଳ ଏବଂ ଉପସ୍ଥାପନର ଜଟିଳ ପ୍ରାଚୀନ ପଦ୍ଧତିକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ଦିଗରେ ତାଙ୍କର ଅତୁଟ ସମର୍ପଣ ପାଇଁ ସେ ଜଣାଶୁଣା। ସମୟକ୍ରମେ ସେ ଆହୁରି ଅନେକ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ, ଶେଷରେ ମୁଖ୍ୟ ଗାୟକ-ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଏବଂ ଗୁରୁ ହୋଇଥିଲେ।
ଗୁରୁ ଭାବରେ ନିଜର ସଂଗୀତ ଯାତ୍ରାରେ ଶ୍ରୀ ସ୍ୱାଇଁ ଏହି ପରମ୍ପରାର ବିରଳ ପୁରୁଣା ରାଗ ଏବଂ ଗୀତ ଧୀରେ ଧୀରେ ଲୋପ ପାଉଥିବା ଦେଖିବାକୁ ପାଇଥିଲେ। ଏହି ଅନୁଭୂତି ତାଙ୍କୁ ୧୯୪୦-୫୦ ଦଶକରେ ଜୀବିତ ଥିବା ଏହି ସ୍ୱରୂପର ସବୁଠାରୁ ବରିଷ୍ଠ ଗୁରୁମାନଙ୍କ ସଂସ୍କୃତିର ବିପନ୍ନ ଅଂଶ ସଂଗ୍ରହ ଏବଂ ଶିଖିବାରେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲା। ଧୀରେ ଧୀରେ ସେ ସମଗ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ପାରଦର୍ଶିତା ହାସଲ କରିଥିଲେ। ସେ ଦକ୍ଷିଣଶ୍ରୀ, ଚିନ୍ତା ଦେଶକଲିଆ, ତୋଡ଼ି ଭାଟିଆରୀ, ଭାଟିଆରୀ, କୁମ୍ଭ କମୋଦି, ପୁନ୍ନାଗ, କେଦାର କମୋଦି ଆଦି ବିରଳ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶୀ ରାଗଗାନ କରି ପାଠ ପଢ଼ାଉଛନ୍ତି। ଅସାଧାରଣ ସ୍ୱର ସଂସ୍କୃତି ସାଧନା ତାଙ୍କୁ ପରିଣତ ବୟସରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ୱର ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଛି। ୧୦୬ ବର୍ଷ ବୟସରେ ମଧ୍ୟ ସେ ସକ୍ରିୟ ରହିଛନ୍ତି। ଜଣେ ଗବେଷକ ଭାବରେ ସେ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପାଣ୍ଡୁଲିପିରୁ ଦୁଖିଶ୍ୟାମ କୃଷ୍ଣ ଲୀଳାର ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ଇତିହାସ ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକୁ ସେ ତାଙ୍କ ସଂଗ୍ରହରେ ସଂରକ୍ଷିତ କରିଛନ୍ତି। ଆକାଶବାଣୀ, ବ୍ରହ୍ମପୁର ପାଇଁ ସେ କୃଷ୍ଣଲୀଳାର ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରେକର୍ଡ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ବିରଳ ରୂପ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଚାର କରି ଭୁବନେଶ୍ୱର ଦୂରଦର୍ଶନ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ସାକ୍ଷାତକାର ଦେଇଛନ୍ତି।
ଶ୍ରୀ ସ୍ୱାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ତଥା ଓଡ଼ିଶା ବାହାରେ ବହୁ ଗ୍ରାମରେ ପାରମ୍ପରିକ ଆଖଡ଼ା (ସାଂସ୍କୃତିକ ଦଳ ପାଇଁ ଗ୍ରାମ ବିଦ୍ୟାଳୟ) ସ୍ଥାପନ କରି ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଅନେକ ଶିଷ୍ୟ ନିଜେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଗୁରୁ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଏହି ବିରଳ କଳାକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଉଛନ୍ତି।
ଶ୍ରୀ ସ୍ୱାଇଁ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି, ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ସମ୍ମାନଜନକ ଓଡ଼ିଶା ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଅନ୍ୟତମ। କୃଷ୍ଣଲୀଳା ଉପରେ ତାଙ୍କର ମହାନ ଅବଦାନ ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ପାଇଁ ଶ୍ରୀ ସ୍ୱାଇଁଙ୍କୁ ରାଜ ପୃଷ୍ଠପୋଷକମାନଙ୍କ ଠାରୁ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ କୁଣ୍ଡଳ ଏବଂ ଖଡୁ ଦାନ କରାଯାଇଛି।
