Tag: କେଦାର ମିଶ୍ର

କେଦାର ମିଶ୍ର

କେତେବେଳେ ବଜ୍ରପାତ ହେବ, ସେକଥା ହୁଏତ ଆକଳନ କରିହେବ, କିନ୍ତୁ ଓଡିଶା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ କେତେବେଳେ କି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ, ସେକଥା କହି ହେବନାହିଁ। ନବୀନଙ୍କ କାମ କରିବାର ତରିକା ସବୁ ପାରମ୍ପରିକ ଚିନ୍ତା ଓ ଆକଳନର ବାହାରେ। ଓଡିଶା ରାଜନୀତି ବିଷୟରେ ଯେଉଁମାନେ ଖବର ରଖନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଏଇ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ପରେ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ପଦକ୍ଷେପ କଣ ହେବ, ସେକଥା ଭାବିବା ମଧ୍ୟ ଅସମ୍ଭବ । ଦୁଇ ଦିନ ତଳେ ହଠାତ ବିଳମ୍ବିତ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ରାଜ୍ୟ ପୋଲିସ ବିଭାଗର ମୁଖ୍ୟ ବିଜୟ କୁମାର ଶର୍ମାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପଦରୁ ଅପସାରଣ କରାଗଲା। କେବଳ ତାଙ୍କୁ ଅପସାରଣ କରାଗଲା ନାହିଁ, ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ତଦନ୍ତ କରିବା ଲାଗି ଏକ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରୀୟ କମିଟି ମଧ୍ୟ ଗଠନ କରାଗଲା। ଏତେ ବଡ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପୂର୍ବରୁ, ଏକଥାର ଟେର କେହି ପାଇନଥିଲେ। ନା ଗଣମାଧ୍ୟମ ନା ରାଜନୀତିର ଅର୍ଗଳି, କେଉଁଠି ହେଲେ ଏ ବିଷୟରେ ଟୁପଟାପ କଥା ବି ଶୁଣା ଯାଉନଥିଲା।

ଗତ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷରେ ଚାରି ଜଣ ପୋଲିସ ମୁଖିଆଙ୍କୁ ଏମିତି ଢଙ୍ଗରେ ବିଦା କରା ହୋଇଛି। ସଂଜୀବ ମାରିକ, ପ୍ରକାଶ ମିଶ୍ର, କେ.ବି.ସିଂ ଓ ବିଜୟ କୁମାର ଶର୍ମା। ମଝିରେ କେବଳ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ଶର୍ମା ସ୍ଵେଚ୍ଛାରେ ଅବସର ନେଇ ଲୋକାଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ। ଉଚ୍ଚ ପଦ ପଦବୀରେ ଥିବା ଅଧିକାରୀ ଓ ରାଜନେତାଙ୍କୁ ଚକିତ କରିଦେଲା ଭଳି କାର୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେବାରେ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କର ଅନୁଭୂତି ବହୁ ପୁରୁଣା। ନିଜ ଶାସନକାଳର ପ୍ରଥମ ସୋପାନରେ ବିଜୟ ମହାପାତ୍ରଙ୍କୁ ବିଜେଡ଼ିରୁ ବିଦା କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ହେଉ ବା ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଅପସାରଣ, ସବୁବେଳେ ନବୀନ ନିଜର “ଶକ ଥେରାପି” କୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଢଙ୍ଗରେ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି। ଯେ କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ବା ପ୍ରଶାସନିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାବେଳେ, ଅଚାନକ ଓ ଆଶ୍ଚର୍ୟ କରିଦେଲା ଭଳି ପ୍ରୟୋଗ ନବୀନଙ୍କୁ ରାଜନୀତିରେ ବଡ ସଫଳତା ଆଣି ଦେଇଛି। ସେ ପାରମ୍ପରିକ ରାଜନେତାଙ୍କ ଭଳି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଅନ୍ତି ନାହିଁ କିମ୍ବା ମୁହଁ ଦେଖି ପ୍ରଶାସନିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ବଦଳାଇ ପକାନ୍ତି ନାହିଁ। କାର୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେବା ବେଳେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଠୋର ଓ ସେତେବେଳେ କୌଣସି ମାନବୀୟ ଦୁର୍ବଳତା ତାଙ୍କର ନଥାଏ ବୋଲି ଅନେକ ପ୍ରଶାସକ କହିଛନ୍ତି।

ଚାରି ବର୍ଷ ତଳେ ଏମିତି ଏକ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ସେ ତତ୍କାଳୀନ ପୋଲିସ ମହା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କୁ ଡାକି କହିଥିଲେ- “ୟୁ ଆର ରିଲିଭ୍ଡ , ଥ୍ୟାଙ୍କ ୟୁ ଭେରି ମଚ”। କାର୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେବାବେଳେ ଆଉ କିଛି ଶୁଣିବା ନବୀନଙ୍କ ଜାତକରେ ନାହିଁ। ତେବେ ଏ ପ୍ରକାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ନୁହେଁ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରାଯାଇପାରେ। ପ୍ରଶାସନ ଓ ରାଜନୀତିରେ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ହେବାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କ୍ଷମତାର ହୁଗୁଳା ଅବସ୍ଥା ବୋଲି ଏବେ ଧରି ନିଆଯାଉଛି। ତେଣୁ  ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଯାଏ ସମସ୍ତେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାବେଳେ ନିଜର ଇଚ୍ଛାକୁ ହିଁ ଜାହିର କରୁଛନ୍ତି। ରାଜନୀତିରେ ଏହାକୁ ଏକ ଗୁଣ ବୋଲି ସାଧାରଣ ଲୋକେ ଗ୍ରହଣ ମଧ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି।

ନବୀନଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ତରିକା, ତାଙ୍କ ଲୋକପ୍ରିୟତାର ଏକ ବିଶେଷ କାରଣ। ତାଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ନେଇ ଏବେ ବିରୋଧୀ ନେତାଏ ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଘାଣ୍ଟି ହେବେ। ବିଜୟ କୁମାର ଶର୍ମାଙ୍କୁ କାହିଁକି ବିଦା କରାହେଲା, ତାର ଗୁଡାଏ ଉଦ୍ଭଟ ଓ କାଳ୍ପନିକ କାରଣ ବିଷୟରେ ଏବେ ଗପ ଲେଖାହେବା। ବିରୋଧୀ ଦଳ ବାକି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଛାଡି ୟା ପଛରେ ମାତିବେ। ଆଉ ତାରି ଭିତରେ ନବୀନଙ୍କ ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ଆହୁରି ଉଜ୍ଜଳ ହୋଇଉଠିବ। ନବୀନଙ୍କ ଏହି ରାଜନୈତିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ପ୍ରୟୋଗ ସବୁବେଳେ ଏମିତି ସଫଳ ହୋଇ ଆସିଛି।

କୌଣସି ମନ୍ତ୍ରୀ ବା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଅଭିଯୋଗ ଆସିଲେ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ କାମ ଉପରେ ସାମାନ୍ୟ ସନ୍ଦେହ ହେଲେ, ତୁରନ୍ତ ତାଙ୍କୁ କ୍ଷମତାହୀନ କରିଦେବାର ନିଷ୍ଠୁର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନବୀନ ନେଇପାରନ୍ତି। ସେ ଅଧିକାରୀ ତାଙ୍କର ଯେତେ ବିଶ୍ଵସ୍ତ ହୋଇଥାନ୍ତୁ ବା ତାଙ୍କର ଟ୍ରାକ ରେକର୍ଡ ଯେତେ ଭଲ ହୋଇଥାଉ, ଚୂଡାନ୍ତ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲାବେଳେ ଶେଷତମ ଅଭିଯୋଗ ହିଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଏ। ସେଥିଲାଗି ରାଜନୀତିର ଅନ୍ଦର ମହଲରେ ଗୋଟେ କଥା ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି- ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ କାହାର ନୁହନ୍ତି।

କାହାର ନହେବା ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ବଡ ଶକ୍ତି ଓ ଏହାହିଁ ନବୀନ ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ତାଙ୍କ ବାପା ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ସବୁଠୁ ବଡ ପାର୍ଥକ୍ୟ। ବିଜୁ ବାବୁ ସବୁବେଳେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ବିଶ୍ବାସକୁ ନେଇ ସାରା ଜୀବନ ପରାଜୟର ସାମ୍ନା କରିଥିଲେ। ନବୀନଙ୍କ ଲାଗି ତାହା ହିଁ ବଡ ଶିକ୍ଷା। କ୍ଷମତା ଓ ଶାସନରେ କେହି ବି ଅପରିହାର୍ୟ ନୁହନ୍ତି ଓ “ଲୋକଙ୍କ” ପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ଆବଶ୍ୟକ, ଯେତେ ବଡ ଅଧିକାରୀ ବା ରାଜନେତା ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ବିଦା କରା ଯାଇପାରେ- ଏହାହିଁ ନବୀନଙ୍କ ସଫଳ ଓ ସାର୍ଥକ ”ଶକ ଥେରାପି”।

କେଦାର ମିଶ୍ର

ଆଧୁନିକ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ନିୟାମକ ଓ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭାବରେ ନିର୍ବିାବାଦରେ ତିନୋଟି ନାଁ ନିଆ ଯାଇପାରେ – ଗାନ୍ଧି, ଆମ୍ବେଦକର ଓ ନେହେରୁ। ଗାନ୍ଧିଜୀ ଆଧୁନିକ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିକୁ ଏକ ବୃହତ୍ତର ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ସହ ଯୋଡ଼ିବାରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି। ଆମ୍ବେଦକର
ସାମାଜିକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟକୁ ରାଜନୀତିର କେନ୍ଦ୍ରଭୂମିରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି। ସେହିପରି ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ମାଣରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀର ପ୍ରୟୋଗ ସହିତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଭାରତୀୟ ଜୀବନରେ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦେଇଛନ୍ତି। ଗାନ୍ଧି ଏବଂ
ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ଆଜି କେବଳ ନେହେରୁଙ୍କ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଉ। ଆଜିର ତାରିଖରେ ନେହେରୁଙ୍କର ରାଜନୀତି, ଅର୍ଥନୀତି, ବିଦେଶ ନୀତି ଓ ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ନେଇ ସମାଲୋଚନା ଖୁବ୍ ତୀବ୍ର। ନେହେରୁଙ୍କ ଜୀବନକାଳ ଭିତରେ ଯେଉଁମାନେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଚଣ୍ଡ ବିରୋଧୀ ଥିଲେ ଆଜି ସେମାନଙ୍କର ଶିଷ୍ୟ ପ୍ରଶିଷ୍ୟମାନେ ଭାରତର ସର୍ବୋଚ୍ଚ କ୍ଷମତା ଦଖଲ କରିଛନ୍ତି। ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବରେ ସେମାନେ ନେହେରୁଙ୍କ ନିନ୍ଦିତ କରୁଛନ୍ତି ଓ କରିବେ। ନେହେରୁଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନା କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ସମୟରେ ତାଙ୍କର ବିରୋଧୀମାନେ ରହିଥିଲେ, ଆଜି ମଧ୍ୟ ଅଛନ୍ତି। ନେହେରୁଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱର ଆକଳନ ପାଇଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ତାଙ୍କର ଭୂମିକାକୁ କେବଳ ଏକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଭାବରେ ନିଆଯାଇପାରେ। ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସେ ଥିଲେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ଶ୍ରେଷ୍ଠତମ ରାଜନୈତିକ ସହଯୋଗୀ। ଆଦର୍ଶଗତ ଓ ଦାର୍ଶନିକ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଯଦିଓ ସେ ଥିଲେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ବିପରୀତ, ତେବେ ଗାନ୍ଧିଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ମାନସ ସନ୍ତାନ ବୋଲି ତାଙ୍କୁ କୁହାଯାଇ ପାରେ। ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତି ପାଇଁ ନେହେରୁଙ୍କ ଅବଦାନକୁ କ୍ରମାନ୍ୱୟରେ ଆମେ ନିମ୍ନମତେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିପାରିବା। ଏହି ସବୁ କାରଣ ଲାଗି ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ଧରି ଆମର ମନେ ରହିବେ-

୧- ଏକ ବିଶାଳ ଗରିବ ଦେଶର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ରାଜନୀତିର ଶକ୍ତି ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦେବା। ଆଜି ଆମର ସଂସଦୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିରନ୍ତର ଓ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ଯଦି ବଞ୍ଚି ରହିପାରିଛି ତା’ର ସବୁ ଶ୍ରେୟ ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁଙ୍କର। ଏହି ସମୟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଥିବା ଓ ନୂଆ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିବା ଅନେକ ଦେଶ ସାମରିକ ଶାସନର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ଯୋଗୁଁ ଆମେ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଆଧାର ପାଇଛୁ।

୨- ପ୍ରବଳ ଜନମତର ସମର୍ଥନ ସତ୍ତ୍ୱେ ବିରୋଧୀ ରାଜନୀତିକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା। ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ତାଙ୍କ ସମୟର ଅପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ଜନନେତା। ପଣ୍ଡିତଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୧୯୫୨ ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ୩୬୪, ୧୯୫୭ ନିର୍ବାଚନରେ ୩୭୧ ଓ ୧୯୬୨ ନିର୍ବାଚନରେ ୩୬୧ଟି ଲୋକସଭା ଆସନ ଜିତିଥିଲା। ତିନୋଟି ଯାକ ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳର ଭୋଟହାର ଥିଲା ଯଥାକ୍ରମେ ୪୫%, ୪୭.୮% ଓ ୪୪.୭% । ଯାହାକି ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଅନତିକ୍ରମ୍ୟ ରେକର୍ଡ। ମୋଟାମୋଟି ନେହେରୁଙ୍କ ସମୟରେ ବିରୋଧୀ ଦଳର କୌଣସି ସଂସଦୀୟ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ନଥିଲା। ତଥାପି ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ସଂସଦରେ ଓ ସଂସଦ ବାହାରେ ବିରୋଧୀ ସ୍ୱରକୁ ଶୁଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ସମାଲୋଚକ ସାମ୍ୟବାଦୀ ଓ ସମାଜବାଦୀମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ତାଙ୍କୁ କମ୍ ପ୍ରଶଂସା କରି ନାହାନ୍ତି। ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ହେଉଛନ୍ତି ଭାରତର ଏକମାତ୍ର ରାଜନେତା ଯିଏ ତାଙ୍କର ତୀବ୍ରତମ ବିରୋଧୀ ଦକ୍ଷିଣପନ୍ଥୀ ଶ୍ୟାମାପ୍ରସାଦ ମୁଖାର୍ଜୀଙ୍କୁ ନିଜ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳରେ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ।

୩- ଆଧୁନିକ ଭାରତର ନବନିର୍ମାଣ। ପଣ୍ଡିତଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ କମ୍ ହାରରେ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାସଲ କରୁଥିବା ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ୬୦ ଦଶକରେ ତିନି ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ବଢାଯାଇଥିଲା। କୃଷି, ଶିଳ୍ପ, ଶିକ୍ଷା ଓ ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁଙ୍କର ନୀତି ଆଜି ମଧ୍ୟ ଆମ ବିକାଶର ଆଧାର ହୋଇ ରହିଛି। ଯୋଜନା ଓ ତା’ର ରୂପାୟନ ପାଇଁ ପଣ୍ଡିତଜୀଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ପ୍ରାୟ ୬୦ ବର୍ଷ ଧଣି ଆମର ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିଛି। ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ହରିୟାଣାର କୃଷି ବିପ୍ଳବ, ବୃହତ୍ତର ଜଳସେଚନ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ ପ୍ରକଳ୍ପ, ରାଜପଥର ବିକାଶ, ନୂତନ ଶିଳ୍ପାଞ୍ଚଳ ଓ ଶିଳ୍ପ ନଗରୀର ନିର୍ମାଣ, ପ୍ରଶାସନକୁ ଲୋକାଭିମୁଖୀ କରିବାକୁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା, ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଶାସନ ଓ ପଞ୍ଚାୟତିରାଜ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସଫଳ ରୂପାୟନ ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଭାରତ ସବୁଦିନ ମନେ ରଖିବ।

୪- ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ଓ ଭିତ୍ତିଭୂମି ନିର୍ମାଣରେ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ନେତୃତ୍ୱ। ନୂଆ କରି ଜନ୍ମ ନେଇଥିବା ଗୋଟିଏ ଦେଶର ନେତୃତ୍ୱ ନେଲାବେଳେ ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ଜାଣିଥିଲେ ଯେ ଜ୍ଞାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନର ଶକ୍ତି ବିନା ବିକାଶ ଅସମ୍ଭବ। ତେଣୁ ଆଜି ଦେଶରେ ଯେତେସବୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଗବେଷଣାଗାର ଓ
ପ୍ରୟୋଗଶାଳା ଆମେ ଦେଖୁଛୁ ସେ ସବୁ ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁଙ୍କ ଅମଳରେ ହିଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା। ଆଣବିକ ଗବେଷଣା, ମହାକାଶ ଗବେଷଣା, ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଭୂତତ୍ତ୍ୱ ବିଜ୍ଞାନରେ ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା ପାଇଁ ସାରା ଦେଶରେ ବହୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସେତେବେଳେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ଯାହାର ସୁଫଳ ଆମେ
ଆଜି ପାଉଛୁ । ପ୍ରଗତିର ନୂଆ ମନ୍ତ୍ର ପଢୁଥିବା ନୂଆ ଭାରତର ରାଜନେତାମାନେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଭାବା ଆଟୋମିକ୍ ରିସର୍ଚ୍ଚ ସେଣ୍ଟର ଭଳି ଏକ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ ପାଇଁ ଚିନ୍ତା ମଧ୍ୟ କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣା ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଚିନ୍ତନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପଣ୍ଡିତଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ।

୫- ଉଚ୍ଚତର ଶିକ୍ଷା ଓ ବୈଷୟିକ ଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିପ୍ଳବ। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଆଇ ଆଇଟି ଓ ଏମ୍ସ ଭଳି ଅନୁଷ୍ଠାନର ପରିକଳ୍ପନା ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁଙ୍କ ସ୍ରଷ୍ଟାପଣକୁ ଦେଖାଇଥାଏ। ସାରା ଦେଶରେ ଆଜି ଗବେଷଣାର ଉତ୍କର୍ଷ ପାଇଁ ପରିଚିତ ପ୍ରାୟ ସବୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନେହେରୁଙ୍କ ସମୟରେ ହିଁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା।

୬- ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଓ ବିଦେଶ ନୀତିର ଶ୍ରେଷ୍ଠତମ ମାର୍ଗଦର୍ଶକ। ନେହେରୁଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତ ତିନୋଟି ବଡ଼ ଯୁଦ୍ଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି। ଚୀନ୍ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ସାମରିକ ସଂଘର୍ଷରେ ଆମର ଅର୍ଥନୀତି କିଛିଟା ପ୍ରଭାବିତ ମଧ୍ୟ ହେଇଛି। ଚୀନ୍ ସହ ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତକୁ ପରାଜୟର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡିଛି । ତେବେ ଜୟ ପରାଜୟର ଏହି ଧାରା ମଧ୍ୟରୁ ଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସୁଦୃଢ କରିବାର ପ୍ରେରଣା ମିଳିଥିଲା। ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଏକ ସୁଦକ୍ଷ ଭିତ୍ତିଭୂମି ନେହେରୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହୋଇଥିଲା। ସେହିପରି ବିଦେଶ ନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ନେହେରୁଙ୍କର ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟେକ କୂଟନୀତିଜ୍ଞ ପାଇଁ ବାଇବେଲ୍। ଭାରତକୁ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିରପେକ୍ଷ ଶକ୍ତି ଭାବରେ ଆମେରିକା ତଥା ଋଷର ପ୍ରଭାବରୁ ଅଲଗା ରଖିବାରେ ପଣ୍ଡିତଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱର ପଟ୍ଟାନ୍ତର ନାହିଁ।

୭- ସମାଜବାଦ, ଧର୍ମ ନିରପେକ୍ଷତା ଓ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ପ୍ରତିଷ୍ଠା। ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଭାରତ ସମ୍ବିଧାନର ମୌଳିକ ନୀତି ତୃଣମୂଳସ୍ତରରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମ୍ବଳର ସମବଣ୍ଟନ, ସମାଜର ଉପେକ୍ଷିତ ବର୍ଗଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଗତିର ସ୍ରୋତରେ ସାମିଲ୍ କରିବା ଓ ରାଜୀନତିରେ ସବୁମତକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ତାଙ୍କରି ନେତୃତ୍ୱରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ, ମହିଳା, ଆଦିବାସୀ ଓ ଦଳିତଙ୍କ ସମସ୍ୟାକୁ ନେଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଭାବରେ ଦେଶର ନୀତି ଓ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରାଯାଇଥିଲା।

୮ – ସମ୍ବିଧାନ ଓ ଆଇନର ଶାସନ। ପ୍ରବଳ ଜନମତ ଓ ଜନ ସମର୍ଥନ ସତ୍ତ୍ୱେ ପଣ୍ଡିତ ନେହେରୁ ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ନିଜର ଅହଙ୍କାର ବା ଏକଛତ୍ରବାଦକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିନଥିଲେ। ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ହେଉଛି ତାଙ୍କରି ନେତୃତ୍ୱରେ ଦେଶର ଜୀବନ ରେଖା ପାଲଟିଥିବା କଂଗ୍ରେସ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତାଙ୍କରି ଆଦର୍ଶକୁ ଜଳାଞ୍ଜଳି ଦେଇଥିଲା।

କେଦାର ମିଶ୍ର 

ଗଣତନ୍ତ୍ରର ଶେଷ ଆଶା ହେଉଛି ବିଚାର ବିଭାଗ। ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ଆଘାତ ଦେବାଲାଗି ଯଦି ବିଧାନପାଳିକା ଓ କାର୍ୟପାଳିକା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ସେଠି ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ବଞ୍ଚାଇବାର ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇଥାନ୍ତି। ତେବେ ଅନେକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଇଛି, ନ୍ୟାୟପାଳିକା ଏହି ଦାୟିତ୍ଵ ତୁଲାଇବାକୁ ଜାଣିଶୁଣି ଉଦାସୀନ ରହିଛନ୍ତି। ତାହାର ଏକ ବଡ ଉଦାହରଣ ଆମେ ଦେଖିଛୁ  ଜରୁରୀ କାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଏଡିଏମ ଜବଲପୁର ରାୟରେ। ୧୯୭୫ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ମାସରୁ ୧୯୭୬ ଫେବୃଆରୀ, ପ୍ରାୟ ୩୭ ଦିନର ମାରାଥନ ଶୁଣାଣୀ ପରେ ଭାରତର ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ରାୟ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାର କ୍ଷୁଣ୍ଣ କରିବାର ଅଧିକାର ସରକାରର ରହିଛି। ଏହି ରାୟକୁ ଭାରତୀୟ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟର ଇତିହାସରେ ସବୁଠୁ କଳଙ୍କିତ ରାୟ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ।

ନାଗରିକର ଅଧିକାର ବିରୋଧରେ ସରକାରକୁ ପ୍ରବଳ କ୍ଷମତା ଦେଇଥିବା ଏହି ରାୟକୁ ସେତେବେଳେ ଚାରିଜଣ ବିଚାରପତି ସମର୍ଥନ କରିଥିବା ବେଳେ ଏହା ବିପକ୍ଷରେ ଏକମାତ୍ର ମତ ରଖିଥିଲେ ଜଷ୍ଟିସ ହଂସରାଜ ଖାନ୍ନା। ସେଥିଲାଗି ଜଷ୍ଟିସ ଖାନ୍ନାଙ୍କୁ ବହୁ ମୂଲ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡିଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରି ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ସରକାର ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଜୁନିଅର ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି କରିଥିଲେ। ତେବେ ଇତିହାସରେ ଜଷ୍ଟିସ ଖାନ୍ନା ମହାନାୟକ ହୋଇ ରହିଗଲେ। କାରଣ ଏଡିଏମ ଜବଲପୁର ମାମଲାରେ ତାଙ୍କର ଭିନ୍ନ ରାୟ, ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଲା ଓ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ବ୍ୟାହତ କରିବାର ଅଧିକାର ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ନାହିଁ ବୋଲି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ସ୍ପଷ୍ଟ ମତଦେଲେ।

ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରାଇଟ ଟୁ ପ୍ରାଇଭେସି ମାମଲାରେ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଅତି ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଏଡିଏମ ଜବଲପୁର ରାୟକୁ ଖାରଜ କରିବା ସହିତ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକ ର ମୌଳିକ ଅଧିକାର କେବେବି କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବ୍ୟାହତ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି କହିଲେ। ଏହି ରାୟରେ ଜଷ୍ଟିସ ଧନଞ୍ଜୟ ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ ଯାହା କହିଛନ୍ତି ତାହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ- “ଏଡିଏମ ଜବଲପୁର ମାମଲାରେ ଚାରିଜଣ ଯାକ ବିଚାରପତି ଦେଇଥିବା ରାୟରେ ଅନେକ ତ୍ରୁଟି ରହିଛି। ବଞ୍ଚିବାର ଅଧିକାର ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ମଣିଷ ଅସ୍ତିତ୍ଵର ଅପରିହାର୍ୟ ଅଙ୍ଗ। ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଜୀବନର ଅଧିକାର କେହି କାହାକୁ ଦେଇନାହାନ୍ତି, ଏହା ମଣିଷର ସହଜାତ। ଏହା କୌଣସି ସମ୍ବିଧାନ ବା ସରକାର ଛଡାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ।”

୨୦୧୭ରେ ଆସିଥିବା ଏହି ରାୟର କୌଣସି ପ୍ରଭାବ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ପଡିଛି କି? ନିଜେ ଦେଇଥିବା ରାୟ ସମ୍ପର୍କରେ ନିଜେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ସଚେତନ ଅଛନ୍ତି କି? ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଆଜି ପଚାରିବାକୁ ଆମେ ବାଧ୍ୟ, କାରଣ ଜାମୁ-କାଶ୍ମୀରରେ ଗତ ତିନିମାସରୁ ଅଧିକ ସମୟ ହେଲାଣି ସେଠିକାର ବାସିନ୍ଦାଙ୍କର କୌଣସି ମୌଳିକ ଅଧିକାର ନାହିଁ। ସବୁ ପ୍ରମୁଖ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ନେତାମାନେ ବନ୍ଦୀ ବା ଗୃହବନ୍ଦୀ।ତିନିମାସ ଧରି କୌଣସି ଯୋଗାଯୋଗ କାଶ୍ମୀରରେ ନାହିଁ। ଜୀବନ ଓ ସ୍ଵାଧୀନତାର ଅଧିକାରକୁ ବିପନ୍ନ କରିବା ଲାଗି ଆଜି ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତି ଜାରି ହୋଇନାହିଁ। ତଥାପି ଗୋଟେ ରାଜ୍ୟ ନିଜର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ହରାଇଛି। ରାଜ୍ୟର ମର୍ୟାଦାରୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ଏହାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ଯାହା କରାଯାଇଛି, ସେଥିରେ କାଶ୍ମୀର ଲୋକଙ୍କୁ ବିଶ୍ବାସକୁ ନିଆ ଯାଇନାହିଁ। ଏହା ପଛରେ ଏକମାତ୍ର ଯୁକ୍ତି ରହିଛି “ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା”। ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଛଡେଇ ନିଆଯାଇ ପାରିବ କି? ଲୋକେ ବିଦେଶ ଯାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ। ଲୋକେ ନିଜର ବ୍ୟବସାୟ ଚଳାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ। କୌଣସି ଭାରତୀୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ପ୍ରତିନିଧି କାଶ୍ମୀରକୁ ଯାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ। ଗତ ତିନିମାସ ହେଲା କାଶ୍ମୀରରେ ଏହା ହେଉଛି ବାସ୍ତବତା।

ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଯେତେବେଳେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟରେ ହେବିଅସ କର୍ପସ ମାମଲା ଆସିଲା, ତାର ବିଚାର କରିବାକୁ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ନିଜର ପ୍ରାଥମିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ବୋଲି ଭାବିଲେ ନାହିଁ। ଏହି ମାମଲାର ବିଚାର ଚାଲିଥିବା ବେଳେ ମାନ୍ୟବର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଗତ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୬ ତାରିଖ ଦିନ କହିଲେ, ଯଦି କାଶ୍ମୀର ପରିସ୍ଥିତି ଏତେ ଖରାପ, ତାହେଲେ ସ୍ଥିତି ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବାକୁ ମୁଁ ନିଜେ ଶ୍ରୀନଗର ଯିବି। ୟା ଭିତରେ ଦେଢ ମାସ ବିତିଗଲାଣି। ଆଉ ସପ୍ତାହେ ପରେ ଜଷ୍ଟିସ ଗୋଗୋଇ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିବେ। ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଯେତିକି ମାମଲାର ରାୟ ସଂରକ୍ଷିତ ରହିଛି ସେସବୁକୁ ସାରିବାକୁ ସମୟ ନିଅଣ୍ଟ। ସେ ଭିତରେ ମାନ୍ୟବର ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି କାଶ୍ମୀର ଯିବେ କି? ନିଜେ ଯେତେବେଳେ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି କହିଥିଲେ, ସେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ସ୍ଥିତି ଅନୁଧ୍ୟାନ କରିବେ, ତାଙ୍କ କଥା ଉପରେ କାଶ୍ମୀରବାସୀ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଭରସା ରଖିଛନ୍ତି। ହେଲେ ଜଷ୍ଟିସ ଗୋଗୋଇ କାଶ୍ମୀରବାସୀଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ଭାବରେ ତାଙ୍କର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ଦେବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି କି?

ଏଡିଏମ ଜବଲପୁର ମାମଲାରେ ସରକାରକୁ ସମର୍ଥନ କରି ଜଷ୍ଟିସ ୱାଇ.ଭି.ଚନ୍ଦ୍ରଚୂଡ ଜୀବନ ତମାମ ପଶ୍ଚାତ୍ତାପ କରିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ସରକାରୀ ପକ୍ଷକୁ ସମର୍ଥନ କରି ଜଷ୍ଟିସ ବେଗ ଲେଖିଥିଲେ- “ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ରହିଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ସରକାର ମା ଭଳି ରଖିଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କୁ ଭଲ ଜାଗାରେ ରଖାଯାଇଛି ଓ ସେମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ନିଆଯାଉଛି।” ସମାନ ତର୍କ ଆଜି ମୋଦୀ ସରକାର ଦେଉଛନ୍ତି। କାଶ୍ମୀରକୁ ବନ୍ଦୀ ଭାବରେ ରଖି ତାର ବିକାଶ କରା ଯାଉଛି। ଲୋକଙ୍କ ନାଗରିକ ହେବାର ଅଧିକାର ଛଡେଇ ନେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ବାକି ଭାରତୀୟଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ରଖା ଯାଇଛି। ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା ହେଉଛି, ୧୯୭୬ରେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଯେଉଁ ଭୁଲ କରିଥିଲେ, ଆଜି ପୁଣି ତାର ପୁନରାବୃତ୍ତି କରୁଛନ୍ତି।

ଆମେ ଆଶା କରିବା କି, ମାନ୍ୟବର ଜଷ୍ଟିସ ରଞ୍ଜନ ଗୋଗୋଇ ଆସନ୍ତା ନଭେମ୍ବର ୧୭ ତାରିଖରେ ଅବସର ନେବା ପୂର୍ବରୁ କାଶ୍ମୀର ଯାଇ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ ସ୍ଥିତି ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଆସିବେ??

କେଦାର ମିଶ୍ର 

କିଛି ମାସ ଆଗରୁ ଯେତେବେଳେ ବିଶିଷ୍ଟ ସାମ୍ବାଦିକ ରବିଶ କୁମାର କହିଥିଲେ – ଗଣତନ୍ତ୍ରକୁ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ଯଦି ଟେଲିଭିଜନରେ ଖବର ଦେଖିବା ବନ୍ଦ କରିଦିଅନ୍ତୁ, ସେତେବେଳେ ମୁଁ ଭାବିଥିଲି ଏହା ଟିକେ ମାତ୍ରାଧିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା। ଟେଲିଭିଜନ ସାମ୍ବାଦିକତା ସମୂଳେ ଖରାପ ବା ବିଭ୍ରାନ୍ତିକର ବୋଲି କହିବା ହୁଏତ ଠିକ ନୁହେଁ। ତେବେ ସମୟ କ୍ରମେ ମୋତେ ଲାଗୁଛି, ଅନ୍ତତଃ ଜାତୀୟ ବା ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ଖବର ଜାଣିବା ଲାଗି ଏବେ ମଧ୍ୟ କିଛି ବିଶ୍ୱାସଯୋଗ୍ୟ ଗଣମାଧ୍ୟମ ସଂସ୍ଥା ବଞ୍ଚି ରହିଛନ୍ତି। ହେଲେ ଓଡିଶାରେ ଆପଣ ଯଦି ଟେଲିଭିଜନ ଦେଖି ଖବର ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତାହେଲେ ଆପଣଙ୍କୁ ଗୁଡାଏ ଅଖବର ଓ ଗାଲୁଗପ ହିଁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିବ। ଟେଲିଭିଜନ ସାମ୍ବାଦିକତା ଏତେ ମାତ୍ରାରେ ରାଜନୈତିକ ନିରକ୍ଷରତାର ଶିକାର ଯେ ସେଠି ଯେ କୌଣସି ଆବର୍ଜନା ବି ମୁଖ୍ୟ ଖବର ପାଲଟି ଯାଇପାରେ। ଏକଥା କହିଲେ, ଆମର କିଛି ବନ୍ଧୁ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହେବେ, ମୁଁ ଜାଣିଛି। ହେଲେ ଏ କଥା ନ କହି ଆଉ ବାଟ ନାହିଁ। ଗତ ସପ୍ତାହେ ଭିତରେ କେବଳ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ମୁଁ ମୋର କଥାଟିକୁ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି।

ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜନୀତି ସବୁବେଳେ ଏକ ଜଟିଳ ଅଙ୍କର ସମାହାର ହୋଇ ରହି ଆସିଛି। ମେଣ୍ଟ ହେଉ ବା ନହେଉ, ସବୁବେଳେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜନୀତିରେ ପଞ୍ଚମୁଖୀ ଲଢେଇ ହୋଇଥାଏ। ସମସ୍ତେ ବିଜେପି, ଶିବସେନା, ଏନସିପି ଓ କଂଗ୍ରେସର ଚତୁର୍ମୁଖୀ ଲଢେଇ କଥା କହିଥାନ୍ତି। ହେଲେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ସ୍ଥାନୀୟ ଦଳମାନଙ୍କର ପ୍ରବଳ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି। ରାଜ ଥାକରେ, ରାମଦାସ ଅଠାବଲେ, ପ୍ରକାଶ ଆମ୍ବେଦକର, ଆବୁ ଆଜମିଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କର ସେଠି ଭିନ୍ନ ପତିଆରା ରହିଛି। କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଓ ଦଳିତ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଭାବ ମଧ୍ୟ ସେଠି କମ ନୁହେଁ। ତେଣୁ ସେଠି ସବୁ ନିର୍ବାଚନରେ ଲଢେଇ ପଞ୍ଚମୁଖୀ, ତେଣୁ ଏହାର ଗଣିତ ମଧ୍ୟ ଜଟିଳ। ଏତେ ଜଟିଳ ଗଣିତକୁ ବୁଝିବା ଓ ତାକୁ ସରଲା ଭାବରେ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇବାକୁ ଆମ ନ୍ୟୁଜ ଡେସ୍କ ପାଖରେ ସମୟ ନାହିଁ। ଅନେକାଂଶରେ ନ୍ୟୁଜ ଡେସ୍କ ଗୁଡିକରେ ଏସବୁକୁ ନେଇ ବିଚାର ମନ୍ଥନ କରିବାଲାଗି ଯେଉଁ ପ୍ରକାର “ଇନ ପୁଟ” ର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି, ତାହା ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ଆମ ଜାଣିବାରେ କୌଣସି ଟେଲିଭିଜନ ଚ୍ୟାନେଲ ନିଜସ୍ଵ ଗବେଷଣା ବିଭାଗ ରଖିନାହାନ୍ତି। ଏହାର ପରିଣତି ହେଉଛି, ଯାହା ଯେଉଁଠି ଦେଖୁଛନ୍ତି, ତାକୁ ତୁରନ୍ତ ବିନା ବିଚାରରେ ଖବର ବୋଲି ପ୍ରସାରିତ କରି ଦିଆଯାଉଛି।

ନିର୍ବାଚନ ପରେ ଶିବସେନା ଓ ବିଜେପି ଭିତରେ ଯେଉଁ ଜଟିଳତା ଦେଖା ଦେଇଥିଲା ତାହା ଏଯାଏ ଅଛିଣ୍ଡା ରହିଛି। ଅଥଚ ଓଡିଶାର ପ୍ରାୟ ଟିଭି ଚାନେଲ କହିଲେ, ଏ ବିବାଦର ଅବସାନ ଘଟିଲା।କେହି କେହି ତ ଅତି ଉତ୍ସାହୀ ହୋଇ କହି ପକାଇଲେ-ନରମିଲା ଶିବସେନା, କାମ କଲା ଅମିତ ଶାହଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ଫର୍ମୁଲା ଇତ୍ୟାଦି। ଅନେକ ସମୟରେ ଅମିତ ଶାହଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟ ଅବତାରକୁ ନେଇ ଆମ ଟେଲିଭିଜନ ଚ୍ୟାନେଲ ଗୁଡିକ ବିଜେପି ଆଇଟି ବିଭାଗଠୁ ଅଧିକ ଉତ୍ସାହୀ ଲାଗୁଛନ୍ତି। ଅମିତ ଶାହ ଯେ ସୁପର ମ୍ୟାନ, ଏକଥା ଆମକୁ ବୁଝାଇବାରେ ଗଣମାଧ୍ୟମର ସବୁ ସମୟ ଚାଲି ଯାଉଛି। ଜଣେ ରାଜନେତାଙ୍କୁ ସୁପର ଚାଣକ୍ୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ବାସ୍ତବତା ପ୍ରତି ଆମର କୌଣସି ଆଗ୍ରହ ନାହିଁ। ତେବେ ଏଥିଲାଗି ବିଜେପି ବା ଅମିତ ଶାହଙ୍କୁ ଦୋଷ ଦେଇ କିଛି ଲାଭ ନାହିଁ। ବିଜେପି ଅନ୍ତତଃ ଓଡିଶାର ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜନୀତିକୁ ନେଇ ଚାପ ପକାଇ ନଥିବ। ଏହା ପଛରେ ନ୍ୟୁଜରୁମ ଗୁଡିକର ସ୍ଵାଭାବିକ ଚାଟୁକାରିତା ଓ ରାଜନୈତିକ ନିରକ୍ଷରତା ବାରି ହୋଇ ପଡୁଛି।

ଏହା ସହିତ ଆଉ ଗୋଟେ ମଜା କଥା କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି। ଅକ୍ଟୋବର ୩୧ ତାରିଖ ଦିନ କାଶ୍ମୀର ପୁନର୍ଗଠନ ବିଲ କାର୍ୟକାରୀ ହେଲା। ଏହାକୁ ନେଇ ଆମ ଟିଭି ଚ୍ୟାନେଲ ସବୁ କହିଲେ- ବଦଳିଲା କାଶ୍ମୀରର ଭୂଗୋଳ। ୱାଃ,କଣ କାଶ୍ମୀର କନ୍ୟାକୁମାରୀକୁ ଖସି ଆସିଲା। ରାଜନୈତିକ ପରିଚୟ ସହିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଭୂଗୋଳ ବଦଳି ଯାଏ କି? ରାଜ୍ୟ ହେଉ ବା କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ, କାଶ୍ମୀରର ଭୂଗୋଳ ଯେମିତି ଥିଲା ସେମିତି ଅଛି। ବାସ୍ତବରେ ଆମ ଗଣମାଧ୍ୟମର ମାନସିକ ଭୂଗୋଳ ବଦଳି ଯାଇଛି। ରାଜା ରାମମୋହନ ରାୟ, ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ, ଗଣେଶ ଶଙ୍କର ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ଓ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ପରି ମହାନ ସାମ୍ବାଦିକମାନେ ଯେଉଁ ପରମ୍ପରା ତିଆରି କରିଥିଲେ ସେ ପରମ୍ପରା ଏବେ ଗୋବର ସାମ୍ବାଦିକତାର ସ୍ତରକୁ ଖସି ଆସିଛି।

ତେଣୁ ଖବର ଜାଣିବାକୁ ଟେଲିଭିଜନ ଦେଖିବା, ଆଜି ଆଉ ଆବଶ୍ୟକତା ହୋଇ ରହିନାହିଁ।

କେଦାର ମିଶ୍ର 

ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ହେଲା ଓଡିଶାରେ ଓକିଲ ମାନଙ୍କର ଅଦାଲତ ବର୍ଜନ ଓ ପ୍ରତିବାଦ ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା ପାଲଟି ଯାଇଛି। ଏବେ ମଧ୍ୟ ଓଡିଶା ହାଇ କୋର୍ଟର ମାନ୍ୟବର ଓକିଲମାନେ କାର୍ୟବନ୍ଦ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି। ଓକିଲଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ପଛରେ ଯେଉଁ କାରଣ କୁହାଯାଉଛି, ତାହା ଅନ୍ତତଃ ଏତେ ବେଶୀ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ ଯେ ଏଥିପାଇଁ ଅଦାଲତ ବର୍ଜନ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଓଡିଶା ହାଇ କୋର୍ଟ ବାର କାଉନ୍ସିଲ ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ବିଭିନ୍ନ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବିଚାରପତି ନିଯୁକ୍ତିରେ କଲେଜିୟମ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ଓ ଓଡିଶା ହାଇ କୋର୍ଟରେ ଖାଲିଥିବା ବିଚାରପତି ପଦବୀ ପୂରଣ ଲାଗି କୁଆଡେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲିଛି।

ଆମ ଜାଣିବାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟର ବିଚାରପତି ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବଦଳାଇ ଏକ ଜାତୀୟ ବିଚାର ବିଭାଗୀୟ ନିଯୁକ୍ତି କମିଶନ ଗଢିବାକୁ  ଭାରତର ସଂସଦ ଯେଉଁ ୯୯ତମ ସମ୍ବିଧାନ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ତାକୁ ୧୬, ଅକ୍ଟୋବର,୨୦୧୫ରେ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଅସାମ୍ବିଧାନିକ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରି ସଂସଦର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ଅସିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଜଷ୍ଟିସ ଜେ.ଏସ.କେହର, ଜଷ୍ଟିସ ମଦନ ବି.ଲୁକୁର, ଜଷ୍ଟିସ କୁରିଏନ ଯୋଶେଫ, ଜଷ୍ଟିସ ଆଦର୍ଶ କୁମାର ଗୋୟଲ ଓ ଜଷ୍ଟିସ ଜେ.ଚେଲମେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଖଣ୍ଡପୀଠ ସଂସଦର ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ୪:୧ ମତରେ ଅସାମ୍ବିଧାନିକ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହି ରାୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇବାର ୪ ବର୍ଷ ପରେ ହଠାତ ଓଡିଶା ହାଇ କୋର୍ଟ ବାର ଆସୋସିଏସନ ଏହା ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାର ଅର୍ଥ କଣ? ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟକୁ ନେଇ ସମାଲୋଚନା ଓ ତର୍ଜମା ହୋଇପାରିବ, ହେଲେ ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରା ଯାଇପାରିବ କି? ବୋଧହୁଏ ଏହା ଓଡିଶାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଘଟୁଛି, ଯେଉଁଠି ଓକିଲମାନେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟ ବିରୋଧରେ ଆନ୍ଦୋଳନ କରୁଛନ୍ତି। ଏ ପ୍ରକାର ଆଂଦୋଳନର ବୈଧତା ଓ ନୈତିକତା କେତେ, ସେକଥା ଏବେ ମାନ୍ୟବର ଓଡିଶା ହାଇ କୋର୍ଟ ଓ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ବିଚାର କରିବେ।

ତେବେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତୁରନ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବାକୁ ଭାରତର ବାର କାଉନ୍ସିଲ ଗତ ୨୬ ତାରିଖ ଦିନ ଓଡିଶା ହାଇ କୋର୍ଟ ବାର ଆସୋସିଏସନ ଓ ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ୬୭ ଟି ଆସୋସିଏସନ କୁ ଚିଠି ଦେଇଛନ୍ତି। ଭାରତର ବାର କାଉନ୍ସିଲ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ଓଡିଶାର ଓକିଲ ସଂଘ ଗୁଡିକ ତୁରନ୍ତ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ବିରତ ରହିବାକୁ କୁହାଯାଇଛି। ଯଦି ସେମାନେ ତାହା ନକରନ୍ତି ତାହଲେ ୨୦୧୫-୧୬ରେ ତାମିଲନାଡ଼ୁର ଓକିଲଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଯେଉଁ ପ୍ରକାର କାର୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରା ଯାଇଥିଲା, ସେ ପ୍ରକାର ପଦକ୍ଷେପ ଓଡିଶାରେ ନିଆଯିବ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ କୁହାଯାଇଛି।

ଓକିଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଇନ ସମ୍ମତ କି? 

ବିଭିନ୍ନ ପେଷାଦର ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ସଂଘ ନିଜର ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅଧିକାର ସାବ୍ୟସ୍ତ କରିବାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୯(କ)(ଗ) ଅନୁସାରେ ସଂଗଠନ ଗଢିବାର ଅଧିକାର ପାଇଛନ୍ତି।ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପ୍ରତିବାଦ କରିବା ଏହି ଅଧିକାରର ଅଂଶବିଶେଷ। ତେବେ ଏହି ଅଧିକାର ବଳରେ ଅନ୍ୟର ନ୍ୟାୟ ପାଇବାର ଅଧିକାରକୁ ବଞ୍ଚିତ କରା ଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ଓକିଲ ମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାର ଅଧିକାରକୁ ନେଇ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ୧୭, ଡିସେମ୍ବର ,୨୦୦୨ରେ  କ୍ୟାପଟେନ ହରିଶ ଉପଲ ବନାମ ଭାରତ ସରକାର ମାମଲାରେ ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟ ପ୍ରକାଶ କରି କହିଥିଲେ ଯେ – ଓକିଲମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନ କରିବାର ବା ଅଦାଲତ ବର୍ଜନ କରିବାର ଅଧିକାର ନାହିଁ। ଏହି ରାୟ ପ୍ରକାଶ ପୂର୍ବରୁ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଭାରତର ବାର କାଉନ୍ସିଲ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ କାଉନ୍ସିଲ ର ମତ ମଧ୍ୟ ଶୁଣିଥିଲେ। ସମସ୍ତ ପକ୍ଷଙ୍କ ସହ ବିଚାର ବିମର୍ଶ ପରେ ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଏହି ରାୟ ଶୁଣାଇଥିଲେ। ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟଙ୍କ ରାୟରେ ଓକିଲ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ନେଇ ଅତି ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାଷାରେ କୁହାଯାଇଥିଲା-
In conclusion it is held that lawyers have no right to go on strike or give a call for boycott, not even on a token strike. The protest, if any is required, can only be by giving press statements, TV interviews, carrying out of Court premises banners and/or placards, wearing black or white or any colour arm bands, peaceful protest marches outside and away from Court premises, going on dharnas or relay fasts etc. It is held that lawyers holding Vakalats on behalf of their clients cannot not attend Courts in pursuance to a call for strike or boycott. All lawyers must boldly refuse to abide by any call for strike or boycott. No lawyer can be visited with any adverse consequences by the Association or the Council and no threat or coercion of any nature including that of expulsion can be held out. It is held that no Bar Council or Bar Association can permit calling of a meeting for purposes of considering a call for strike or boycott and requisition, if any, for such meeting must be ignored. It is held that only in the rarest of rare cases where the dignity, integrity and independence of the Bar and/or the Bench are at stake, Courts may ignore (turn a blind eye) to a protest abstention from work for not more than one day. It is being clarified that it will be for the Court to decide whether or not the issue involves dignity or integrity or independence of the Bar and/or the Bench.

ଏହାକୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ୯, ମାର୍ଚ୍ଚ, ୨୦୧୭ ରେ ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟ ଅନ୍ୟ ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାୟରେ (ହୁସେନ ବନାମ ଭାରତ ସରକାର ମାମଲା) ଅତି ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ଓକିଲଙ୍କ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଇନ ସମ୍ମତ ନୁହେଁ ବୋଲି କହିଥିଲେ।

ତଥାପି ଆନ୍ଦୋଳନ କାହିଁକି? 

ମାନ୍ୟବର ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟଙ୍କ ସ୍ପଷ୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ସତ୍ତ୍ୱେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ଓକିଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଅଦାଲତ ବର୍ଜନ ଚାଲିଛି କାହିଁକି? ଓଡିଶାରେ ଅତି ଛୋଟ ଛୋଟ ଘଟଣାକୁ ନେଇ ମାସ ମାସ ଧରି ଅଦାଲତ ଅଚଳ ହୋଇ ପଡୁଛି କେମିତି? ବର୍ତ୍ତମାନର ଓକିଲ ଆନ୍ଦୋଳନ ସହିତ କିଛି ନ୍ୟାୟିକ ଦାବି ହୁଏତ ଜଡିତ ଅଛି।ସେସବୁ ଦାବିର ଯଥାର୍ଥତାକୁ ନେଇ ଆମେ ପ୍ରଶ୍ନ କରୁନାହୁଁ। ଗତ ବର୍ଷ ଅକ୍ଟୋବର-ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଜନୈକ ଓକିଲଙ୍କ ସହିତ ଅଦାଲତ ବାହାରେ ଘଟିଥିବା ଏକ ପୋଲିସ ଦୁର୍ବ୍ୟବହାରକୁ ଆଳ କରି ୭୮ ଦିନ ଅଦାଲତ ଗୁଡିକ ବନ୍ଦ ରହିଥିଲା। ସେହିପରି ସମ୍ବଲପୁରରେ ହାଇକୋର୍ଟର ସ୍ଥାୟୀ ବେଞ୍ଚ ଦାବୀ କରି ଅନେକ ମାସ ଧରି କୋର୍ଟ ଗୁଡିକୁ ଅଚଳ କରିଦିଆଯାଇଥିଲା। ସୁପ୍ରିମ କୋର୍ଟଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ବାରମ୍ବାର ବାର କାଉନ୍ସିଲ ଗୁଡିକ ଅବଜ୍ଞା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହା ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି। ସାଧାରଣ ଲୋକ କୋର୍ଟଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପଦେ କଥା କହିଦେଲେ ତା ବିରୋଧରେ ଅଦାଲତ ଅବମାନନା ମାମଲା ଦାୟର ହେଉଛି।

ଆନ୍ଦୋଳନ ନାମରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ପାଇବାର ପ୍ରାକୃତିକ ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ କରି ମାସ ମାସ ଧରି କୋର୍ଟ ବର୍ଜନ ନିଷ୍ପତ୍ତି କୁ ନେଇ ଓକିଲ ସଂଘ ଗୁଡିକ ପୁନର୍ବିଚାର କରିବାର ସମୟ ଆଜି ଆସିଛି।

କେଦାର ମିଶ୍ର

ଲାଭ ଓ ଲୋଭର ମାୟାରେ ପଡି ଦଳ ବଦଳ କରୁଥିବା ନେତାଙ୍କୁ ଲୋକେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି। ଗତ ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ହରିଆଣା ଓ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଉପ ନିର୍ବାଚନର ଫଳ ଦଳବଦଳକାରୀ ଓ ସୁବିଧାବାଦୀ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବଡ ଝଟକା ଦେଇଛି। ପୂର୍ବରୁ ଓଡିଶା ନିର୍ବାଚନରେ ମଧ୍ୟ ଏ ଜାତୀୟ ନେତାମାନଙ୍କ ଦୁରବସ୍ଥା ଆମେ ଦେଖିଛୁ। ନିଜ କ୍ଷମତାକୁ ନେଇ ଅଧିକ ଆତ୍ମା ବିଶ୍ଵାସ ରଖି ଯେ କୌଣସି ଦଳକୁ ଗଲେ ମଧ୍ୟ ଜିତିଯିବାର ସମ୍ଭାବନା ଏବେ ଆଉ ନାହିଁ। ଲୋକେ ଦଳ ପ୍ରତି ନେତାମାନଙ୍କର ଅନୁରକ୍ତିରୁ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ବଚ୍ଛତାକୁ ଆକଳନ କରୁଛନ୍ତି। ଋତୁ ଦେଖି ରଙ୍ଗ ବଦଳାଉଥିବା ନେତା ଏବେ ଜନତାଙ୍କ ଜବାବ ମୁହେଁ ମୁହେଁ ପାଇଯାଉଛନ୍ତି। ଏହାର କିଛି ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଆମେ ପୁରା ଘଟଣାକୁ ଜାଣିବାର ପ୍ରୟାସ କରିବା।

ଉଦୟନ ରାଜ ଭୋଂସଲା, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ରାଜନୀତିରେ ଏକ ସମ୍ମାନାସ୍ପଦ ନାମ। ଏହାଙ୍କର ପଦ ମର୍ଯ୍ୟଦା ପୁରୀର ଗଜପତିଙ୍କ ସହ ପ୍ରାୟ ସମାନ। ଉଦୟନ ରାଜେ ହେଉଛନ୍ତି ସତାରା ରାଜଗାଦିର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଓ ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ମହାରାଜଙ୍କ ବଂଶଧର। ମରାଠା ରାଜନୀତିରେ ଶିବାଜୀଙ୍କ ନାମ ହିଁ ଯଥେଷ୍ଟ। ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ର ସାମାଜିକ ଜୀବନରେ ସତାରା ଗାଦିର ବିଶେଷ ସମ୍ମାନ ରହିଛି। ଏହି ଗାଦିର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ଉଦୟନ ରାଜ ଭୋଂସଲା ୨୦୧୯ ଏପ୍ରିଲ-ମଇ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ସତାରା ଲୋକସଭା ଆସନରୁ ଶରଦ ପାୱାରଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦୀ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟିର ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢି ଜିତିଥିଲେ। ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ହୋଇଥିବା ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବିଜେପି ଶିବସେନା ମେଣ୍ଟ ୪୫ ରୁ ୪୧ ଆସନ ଜିତିଥିବା ବେଳେ, ଉଦୟନ ରାଜ ଏନସିପି ଟିକଟରେ ଜିତିଥିଲେ। ନିର୍ବାଚନ ଜିତିବାର ମାତ୍ର କିଛି ମାସ ପରେ ସେ ଏନସିପିରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇ ବିଜେପିକୁ ଫେରିଥିଲେ। ଦଳ ବଦଳ ପରେ ତାଙ୍କ ସଭ୍ୟ ପଦ ରଦ୍ଦ ହୋଇଥିଲା ଓ ପୁଣିଥରେ ସତାରାରେ ନିର୍ବାଚନ ହୋଇଥିଲା।

୨୦୦୯ ରୁ ୨୦୧୯, ଦଶବର୍ଷରେ ସେ ଚାରୋଟି ନିର୍ବାଚନ ଲଢିଛନ୍ତି। ଏନସିପି ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବରେ ସେ ଲୋକସଭାକୁ ତିନି ଥର ବିପୁଳ ଭୋଟ ପାଇ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଗତ ତିନୋଟି ଯାକ ନିର୍ବାଚନରେ ୫୦% ରୁ ଅଧିକ ଭୋଟ ପାଇ ଜିତୁଥିବା ଉଦୟନ ରାଜ ଗତ ଉପନିର୍ବାଚନରେ ତାଙ୍କର ନିକଟତମ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବୀ ଏନସିପି ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୮୬ ହଜାର ଭୋଟରେ ହାରି ଯାଇଛନ୍ତି। ଦଳ ବଦଳ କରି ବିଜେପି ଟିକଟରେ ଲଢିଥିବା କାରଣରୁ ଲୋକେ ଶିବାଜୀଙ୍କ ଛତ୍ରପତି ଉତ୍ତରାଧିକାରୀଙ୍କୁ ଉଚିତ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛନ୍ତି।

ସେହିପରି ଗୁଜରାଟ ବିଧାନସଭା ଉପନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପଛୁଆ ବର୍ଗର ନେତା ଅଳ୍ପେଶ ଠାକୁର ହାରି ଯାଇଛନ୍ତି। ଇଏ ହେଉଛନ୍ତି ସେହି ଅଳ୍ପେଶ ଠାକୁର ଯିଏ ଗୁଜରାଟ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ପୂର୍ବରୁ କଂଗ୍ରେସରେ ଯୋଗଦେଇ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସବୁଠୁ ଘନିଷ୍ଠ ହେବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲେ। କଂଗ୍ରେସ ଟିକଟରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢି ବିଧାୟକ ହେବା ପରେ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ବିଶ୍ଵାସଘାତକତା କରି ବିଜେପି ଶିବିରକୁ ଡିଆଁ ମାରିଥିଲେ। ତେବେ ଉପ ନିର୍ବାଚନରେ ତାଙ୍କ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀର ଭୋଟର ତାଙ୍କୁ ସିଧା ସଳଖ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛନ୍ତି।

ଓଡିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଦଲବଦଳକାରୀମାନେ ଭୋଟରଙ୍କ ଆସ୍ଥା ଜିଣିବାରେ କ୍ଵଚିତ ସଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି। ବାରମ୍ବାର ଦଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରୁଥିବା ନେତାମାନଙ୍କୁ ଏବେ ସାଧାରଣ ଭୋଟର ଏବେ ଆଉ ବିଶ୍ବାସକୁ ନେଉ ନାହାନ୍ତି। ବିଜେଡ଼ିର ଦୁଇ ବଡ ନେତା ବୈଜୟନ୍ତ ପଣ୍ଡା ଓ ଦାମୋଦର ରାଉତଙ୍କ ଅବସ୍ଥା କଣ ହେଲା ସେକଥା ଆମେ ଦେଖିଛୁ। ଦାମୋଦର ରାଉତ ବିଜେପିକୁ ଯାଇ ହଟହଟା ହେବା ପରେ ଏବେ ପୁଣି ବିଜେଡ଼ିକୁ ଫେରିବା ଲାଗି ବିକଳ ହେଉଛନ୍ତି। ବୈଜୟନ୍ତ ମଧ୍ୟ ବିଜେପିର କେଉଁ ଧାଡିରେ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି, ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ହେଉନାହିଁ।

ଦଳବଦଳ କରୁଥିବା ନେତା ଯେ ଖାଲି ଅପଦସ୍ତ ହେଉଛନ୍ତି ତାହା ନୁହେଁ, ଦଳ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବିଜେପିର ବିଶ୍ଵାସନୀୟତା ଉପରେ ଏବେ ଭୋଟର ପ୍ରଶ୍ନଚିହ୍ନ ଲଗାଇବା ଆରମ୍ଭ କଲେଣି। ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ନିର୍ବାଚନ ପୂର୍ବରୁ ବିଜେପି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ କଂଗ୍ରେସ ଓ ଏନସିପିର ବହୁ ତୁଙ୍ଗ ନେତାଙ୍କୁ ନିଜ ଶିବିରକୁ ଆଣିଥିଲା। ଏପରିକି ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ବିଧାନସଭାରେ କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକ ଦଳ ନେତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ବିଜେପି ଛଡେଇ ଆଣିଥିଲା। ହେଲେ ଏହାର ପରିଣତିରେ ବିଜେପିକୁ ଲାଭ ଅପେକ୍ଷା କ୍ଷତି ହିଁ ମିଳିଲା। ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବିଜେପିର ଆସନ ସଂଖ୍ୟା ୧୨୨ ରୁ ରୁ ୧୦୫ କୁ ଖସି ଆସିଲା।

ସୁବିଧାବାଦୀ ଓ ଦଳତ୍ୟାଗୀଙ୍କୁ ଜନତା ଏବେ ଆଉ ପସନ୍ଦ କରୁନାହାନ୍ତି।  ସେମିତି ଦଳଭଙ୍ଗା ରାଜନୀତିକୁ ମଧ୍ୟ ଲୋକେ ନାପସନ୍ଦ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେଣି, ଏକଥା ବିଜେପି ବୁଝିଯିବା ଉଚିତ।

କେଦାର ମିଶ୍ର

ମୁଁ କାହାକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରିବି- ନିଜକୁ ନା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଭାଷଣକୁ? ଗତକାଲି ଜାତିର ପିତା ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ୧୫୦ ତମ ଜୟନ୍ତୀ ଅବସରରେ ବାପୁଙ୍କ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମରୁ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଯାହା କହିଲେ, ତାକୁ ଅବିଶ୍ଵାସ କଲେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଭକ୍ତମାନେ ଆମକୁ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ବୋଲି କହିବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ। ବାପୁଙ୍କ ସାବରମତି ଆଶ୍ରମରୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆମକୁ କହିଲେ ଯେ ଆଜି ଦେଶର ୬୯୯ ଜିଲାର ୬ ଲକ୍ଷ ଗାଁ ମେଲାରେ ଶୌଚ କରିବାର ଅଭ୍ୟାସ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗାଁ ଆଜି ମେଲାରେ ମଳ ତ୍ୟାଗ କରିବାର ଅଭ୍ୟାସକୁ ଆପେ ଆପେ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି ବୋଲି ଉଚ୍ଚ କଣ୍ଠରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କରୁଛନ୍ତି। ଷାଠିଏ କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ଲାଗି ଷାଠିଏ ମାସରେ ୧୧ କୋଟି ଶୌଚାଳୟ ତିଆରି କରିବା କମ ବଡ ସଫଳତା ନୁହେଁ। ତେବେ “ଷାଠିଏ ମାସରେ ଷାଠିଏ କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ଲାଗି ଏଗାର କୋଟି” କଥା ଶୁଣିଲା ବେଳେ ଅଶି ଦଶକରେ ଗୋଟେ ଓଡିଆ ସ୍ଲୋଗାନ ମୋର ମାନେ ପଡିଗଲା। ଅଶି ଦଶକରେ ଓଡିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ଜାନକୀ ବଲ୍ଲଭ ପଟ୍ଟନାୟକ ଆମକୁ ସେତେବେଳେ କହୁଥିଲେ- “ହଜାରେ ଦିନରେ ହଜାରେ କୋଟି ଟଙ୍କାରେ ହଜାରେ ଟି ଶିଳ୍ପ”।  ଜାନକୀ ବାବୁଙ୍କ ଏହି ସ୍ଲୋଗାନକୁ କଟାକ୍ଷ କରି ସେତେବେଳେ କେହି କେହି ତାଙ୍କୁ ହଜାରୀ ପଟ୍ଟନାୟକ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କହୁଥିଲେ। ତେବେ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କୁ ସେ ପ୍ରକାର କଟାକ୍ଷ କଲେ, ତାଙ୍କର ଭକ୍ତମାନେ ବିରୁଡି ଭଳି ମାଡି ଆସିବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଘୋଷଣାନାମା ଯଦି ସତ୍ୟ ହୁଅନ୍ତା, ତାହେଲେ ଆମେ ଖୁସି ହୁଅନ୍ତୁ ନିଶ୍ଚୟ। ମୁଁ ନିଜ ଆଖି ଆଗରେ ଦେଖୁଛି ଆଜି ମଧ୍ୟ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲାର ରାଜପଥ କଡେ କଡେ ଶହ ଶହ ଲୋକ ମେଲାରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରୁଥିବାର ବିକଳ ଦୃଶ୍ୟ। ଗତ ୨୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବରରୁ ୨୫ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ଚାରି ଦିନ ବ୍ୟାପୀ ଗଞ୍ଜାମ ଓ କନ୍ଧମାଳ ଜିଲାର ବିଭିନ୍ନ ଗାଁ ମୁଁ ବୁଲିଛି। ୨୨ ତାରିଖ ସାଢେ ୩ ଟାରେ ଆମେ ଭୁବନେଶ୍ୱର ଛାଡିଲୁ। ସାଢେ ପାଞ୍ଚଟା ବେଳକୁ ଆମେ ପହଞ୍ଚିଥିଲୁ ଖଲ୍ଲିକୋଟରେ। ସେଠାରୁ କୋଦଳା, କବିସୂର୍ୟନଗର, ଆସ୍କା ଓ ସୋରଡା ଯାଏଁ ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଖୋଲା ମେଲାରେ ଶୌଚ କରୁଥିବାର ଦୃଶ୍ୟ ମୁଁ ଦେଖି ଦେଖି ଆସିଛି। ଏହି ରାସ୍ତାରେ କେଉଁଠି ଅଟକିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ ଏ ବିଷୟରେ କିଛି ଜାଣନ୍ତି କି?

ଗଞ୍ଜାମ ଖୋଲାମେଲାରେ ଶୌଚ ହେବା କିଛି ନୂଆ କଥା ନୁହେଁ। ଏହା ଅତି ସାଧାରଣ ଓ ଚଳନୀୟ ବ୍ୟାପାର। ତେବେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ ପରେ ସ୍ଥିତି ବଦଳି ନାହିଁ କାହିଁକି? ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହୁଛନ୍ତି ସବୁ ଗାଁ ରେ ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ ସଫଳ ହୋଇଛି। ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦାୟିତ୍ଵର ସହ କହିପାରେ ଓଡିଶାରେ ଏହା ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ବି ସଫଳ ହୋଇନାହିଁ। କେବଳ ଓଡିଶା ନୁହେଁ, ଏହା ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ବା ବିହାର କି ଭାରତର ଅନ୍ୟ କେଉଁ ରାଜ୍ୟରେ ସଫଳ ହୋଇଛି ବୋଲି କହିବା ଆତ୍ମ ପ୍ରବଞ୍ଚନା ହେବ। ଆଜି ମଧ୍ୟ ଟ୍ରେନ ରେ ଗଲାବେଳେ ଧାଡିବାନ୍ଧି ଖୋଲାରେ ଶୌଚ ହେଉଥିବା ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମିନାହିଁ।

ଯଦି ୧୧ କୋଟି ମାଗଣା ଶୌଚାଳୟ ତିଆରି ହୋଇଛି, ତାହେଲେ ତାହାର ସଠିକ ଉପଯୋଗ ହେଉନି କାହିଁକି? ପ୍ରାୟ ସବୁ ଗାଁରେ ଲୋକ କହିବେ, ଶୌଚାଳୟ ତିଆରି ହୋଇଛି, ହେଲେ ପାଣିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାଇଁ। ବିନା ପାଣିରେ ଆଧୁନିକ ଶୌଚାଳୟର ଅର୍ଥ କିଛି ନାହିଁ। ଅନେକ ଜାଗାରେ ଶୌଚାଳୟକୁ ଲୋକେ ଗୋଦାମ ଘର ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। ଆଉ କିଛି ଗାଁ ରେ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ କାମ ଏତେ ନିମ୍ନ ମାନର ଯେ ତିଆରି ହେବାର ମାସେ ଭିତରେ ସେସବୁ ଭାଙ୍ଗି ଗଲାଣି। ଅଗତ୍ୟା ଲୋକେ ନିଜର ପାରମ୍ପରିକ ଖୋଲା ପଡିଆ ଓ ରାସ୍ତାକୁ ଫେରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି।

କିଛି ଗାଁରେ ବିଜେପି କର୍ମୀମାନେ ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଚାପ ପକାଇ ଏ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ବନ୍ଦ କରାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣରେ ହୋଇଥିବା ଅବ୍ୟବସ୍ଥା ସେମାନଙ୍କୁ ଅପଦସ୍ତ କରିଛି। ମେଲାରେ ମଳତ୍ୟାଗ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓଡିଶାର କେତେକ ଜିଲ୍ଲାରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ରୋଗ। ଗଞ୍ଜାମ ସେଥିରେ ଆଗୁଆ ବୋଲି ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି। ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ଯୋଜନା ଓ ସଚେତନତା କାର୍ୟକ୍ରମ ଜରିଆରେ ଏହାକୁ ରୋକିବାର ଉଦ୍ୟମ ହୋଇଛି। ହେଲେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଏହା ସଫଳ ହୋଇନାହିଁ। କେବଳ ଗଞ୍ଜାମ ନୁହଁ, ଦେଶର ଶହ ଶହ ଜିଲାରେ ଏଇ ସମାନ କାହାଣୀ ଓ ସମାନ ବାସ୍ତବତା।

କେବଳ କାଗଜ ପତ୍ରରେ ସବୁକିଛି ସ୍ବଚ୍ଛ ବୋଲି ଦେଖେଇଦେଲେ ହୁଏତ ଆମେରିକାର ଗେଟ୍ସ ଫାଉଣ୍ଡେସନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ପୁରସ୍କାର ଦେଇପାରେ, ହେଲେ ସାଧାରଣ ନାଗରିକ ଭାବରେ ଆମେ ଦେଖୁଛୁ, ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାରତ ଯୋଜନା ଯେଉଁଠି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ସେଠୁ ପାଦେ ବି ଆଗକୁ ଯାଇପାରି ନାହିଁ।

 କେଦାର ମିଶ୍ର 

ଆଜି ଅକ୍ଟୋବର ୨ ତାରିଖ। ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ୧୫୦ତମ ଜନ୍ମଦିନ। ଏ ଲେଖା ଲେଖିଲା ବେଳକୁ ମୋ ହାତରେ ଗୋଟେ ବହି ଅଛି। ବହିର ନାଁ “ ଗାନ୍ଧୀ ; ଦି ଇଅର୍ସ ଦେଟ ଚେଞ୍ଜଡ ଦି ୱାର୍ଲ୍ଡ’’ ଓ ଏହାର ଲେଖକ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଐତିହାସିକ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଗୂହା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବିରାଟକାୟ ଜୀବନୀର ଏହା ଦ୍ଵିତୀୟ ଭାଗ ଓ ଏଥିରେ ୧୯୧୪ ରୁ ୧୯୪୮ ପର୍ଯନ୍ତ ବାପୁଙ୍କ ଜୀବନ କାହାଣୀ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି। ବହିର ପୃଷ୍ଠା ସଂଖ୍ୟା ୧୧୩୦, ତେଣୁ ଏହାକୁ ସାରିବା ଲାଗି ମୋତେ ଯଥେଷ୍ଟ ସମୟ ଲାଗିଛି। ତେବେ ମୋ ଲେଖାଟି ଏ ବହି ବିଷୟରେ ନୁହଁ। ଏ ବହି ମୋତେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବିଷୟରେ ଲେଖିବା ଲାଗି ଗୋଟେ ସଙ୍କେତ ଦେଇଛି ମାତ୍ର। ଆମେ ସମସ୍ତେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବିଷୟରେ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଦେଇଥିବା ସେଇ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବକ୍ତବ୍ୟଟିକୁ ଜାଣିଛୁ, ଯେଉଁଠି ସେ କହିଛନ୍ତି, ‘’ “ହୁଏତ ଆଗାମୀ ପିଢୀ ବିଶ୍ଵାସ କରିବେ ନାହିଁ ଯେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରି ରକ୍ତ ମାଂସଧାରୀ ମଣିଷଟିଏ ସତରେ ଆମ ପୃଥିବୀରେ ଥିଲା”। ତେବେ ଏହି ମନ୍ତବ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ ଆଉ କିଛି କଥା କହିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ଆଜିର ସମୟରେ ଜାଣିବା ଲାଗି ବେଶୀ ଉପଯୋଗୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବ। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଯାଇ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ କହୁଛନ୍ତି- “ ସେ ତାଙ୍କ ନିଜ ଲୋକଙ୍କର ନେତା, ଯାହାଙ୍କ ପଛରେ କୌଣସି ବାହ୍ୟ କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ରର ସହଯୋଗ ନଥିଲା। ସେ ଏମିତି ଜଣେ ରାଜନେତା ଯିଏ ରାଜନୈତିକ କୌଶଳ କିମ୍ବା ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉପକରଣର ସହାୟତା ନନେଇ ନିଜ ନେତୃତ୍ବକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦେଇଥିଲେ। “

ଆଜିର ଆଲୋଚନା ଲାଗି ଏଇ ଶେଷ ବାକ୍ୟଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। କୌଣସି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ବୈଷୟିକ ମାଧ୍ୟମର ସହାୟତା ନନେଇ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ରାଜନୀତିରେ ନିଜକୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦେବା ଆଦୌ ସହଜ କଥା ନଥିଲା। ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଉତ୍ଥାନ ଓ ବିଜ୍ଞାନର ଜାୟଯାତ୍ରା ସମାନ୍ତରାଳରେ ଚାଲିଥିବାବେଳେ ଗାନ୍ଧୀ ବିଜ୍ଞାନକୁ ନିଜ ରାଜନୀତିର ସହାୟକ ଭାବରେ ବାଛି ନଥିଲେ। ଗାନ୍ଧୀ ବିଜ୍ଞାନର ସବୁଠୁ କମ ଉପଯୋଗ କରିଥିବା ରାଜନେତା ବୋଲି ଆମେ କହିପାରିବା। ତେବେ ଗାନ୍ଧୀ ବୈଜ୍ଞାନିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ବିଶ୍ଵାସ କରୁଥିଲେ। ବୈଜ୍ଞାନିକ ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ଓ ବିଜ୍ଞାନର ରାଜନୈତିକ ପ୍ରୟୋଗ ଭିତରେ ବଡ ଫରକ ରହିଛି।

ଆଜିର ସମୟରେ ଟେଲିଭିଜନ, ଇଣ୍ଟରନେଟ ଓ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ର ଯୁଗରେ ବିନା ବୈଷୟିକ କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗରେ ରାଜନୀତି କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ବୋଲି ଆମେ ଧରି ନେଇଛୁ। ତେବେ ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କ ସମୟର ସବୁଠୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବୈଜ୍ଞାନିକ କ୍ଷମତା କେନ୍ଦ୍ର ସହିତ ବାଡି ଖଣ୍ଡେ ଧରି ଲଢିବାର ସାହସ କରିଥିଲେ ଓ ସଫଳ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ଚର୍ଚ୍ଚିଲ, ଷ୍ଟାଲିନ ଓ ରୁଜଭେଲ୍ଟଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ଆଗରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ କ୍ଷମତା ଥିଲା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ। ତେବେ ଇତିହାସ ପ୍ରମାଣିତ କରିଛି, ଏସବୁ ନେତାଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଗାନ୍ଧୀ ଆଜି ଅଧିକ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ। ପ୍ରଚାରତନ୍ତ୍ର ରାଜନୀତିର ସବୁଠୁ ବଡ ଆଧାର। ଗାନ୍ଧୀ ସାରା ଜୀବନ ପ୍ରଚାରତନ୍ତ୍ରକୁ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରୁ ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ। ନିଜ ବିଷୟରେ ପ୍ରଚାର କରିବା ଅପେକ୍ଷା ନିଜ କାମକୁ ନିଷ୍ଠାର ସହ କରିବାର ଗୋଟେ ଅଦ୍ଭୁତ ଝୁଙ୍କ ତାଙ୍କ ପାଖରେ ଥିଲା। ଯାହାର ପରିଣତି ସ୍ଵରୂପ ସେ ଅହମଦାବାଦ କି ୱାର୍ଦ୍ଧାରେ ଯାହା କରୁଥିଲେ, ତୁରନ୍ତ ତାହା ବରୀ କିମ୍ବା ବୋରିଗୁମ୍ମା ରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁଥିଲା। ସୂତା କାଟିବା ହେଉ ଅଥବା ଲୁଣ ମାରିବା, ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ ହେଉ ବା ଭାରତ ଛାଡର ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ବାର୍ତ୍ତା, ସବୁକିଛି ଲୋକ ମୁଖରେ ପ୍ରଚାରିତ ହୋଇ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ମୁକ୍ତିର ଅଭୀପ୍ସା ତିଆରି କରୁଥିଲା।

ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଶକ୍ତିର ଗୋଟେ ଛୋଟ ଉଦାହରଣ ପଣ୍ଡିତ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ ଦେଇଥିଲେ ୯. ଜୁଲାଇ, ୧୯୨୧ ରେ ପ୍ରକାଶିତ “ସମାଜ”ର ଏକ ଲେଖାରେ। ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଭାଷାରେ “ ଗାନ୍ଧୀ ବିଚାରିଲେ ଏକା ରାତିକେ କୋଟିଏ ଟଙ୍କା କରିପାରିବେ। କେତେ ଶେଠ, ସାହୁକାର ତାଙ୍କ ପାଦତଳେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଥୋଇ କୃତକୃତ୍ୟ ହେବାକୁ ଆପଣାର ସୌଭାଗ୍ୟ ମଣିବେ। ମାତ୍ର ଖାଲି ଶେଠ ସାହୁକାରଙ୍କ ଧନରେ ସ୍ଵରାଜ୍ୟ ପାଣ୍ଠି କରିବା ତାଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ନୁହେଁ। ଶେଠର ସହସ୍ର ଲକ୍ଷ ସଙ୍ଗେ ଦରିଦ୍ରର ପଇସାଏ ପାହୁଲାଏ ମିଶିବା ଦରକାର। “ ଏଇଟା ଇ ଗାନ୍ଧୀ ଶକ୍ତି। ସମାଜର ସବୁ ବର୍ଗକୁ ସମାନ ଭାବରେ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ କରିପାରିବାର ଦକ୍ଷତା ଯୋଗୁଁ ତାଙ୍କ ବାର୍ତ୍ତା ସବୁଠି ସମାନ ଭାବରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁଥିଲା। ବମ୍ବେ କି ଲାହୋରରେ ସେ ଯାହା କହୁଥିଲେ ତାକୁ ଅଗମ୍ୟ କୋରାପୁଟର ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକଙ୍କ ଭଳି କର୍ମୀମାନେ ଶୁଣି ପାରୁଥିଲେ ଓ ତାକୁ କାମରେ ଲଗାଉଥିଲେ।

ଆଧୁନିକ ସମୟର ଯେ କୌଣସି ଲୋକ ସମ୍ପର୍କ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏ ପ୍ରକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା ମଧ୍ୟ କରି ପାରିବେ ନାହିଁ।  ଆଜି ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଡୋନାଲ୍ଡ ଟ୍ରମ୍ଫ କିମ୍ବା ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଭଳି ନେତାଙ୍କୁ ଗଢୁଛି ଏବଂ ଭାଙ୍ଗୁଛି। ବୈଷୟିକ କୌଶଳର ଏ ପ୍ରକାର ରାଜନୀତି ଏକପ୍ରକାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ଷଡଯନ୍ତ୍ର। ଗାନ୍ଧୀ ଏ ଷଡଯନ୍ତ୍ରକୁ ଭାଙ୍ଗି ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପ୍ରଚାରତନ୍ତ୍ର ଗଢିଥିଲେ। ତେଣୁ ଏ ଦେଶର ଇତିହାସରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ପରେ ସେ ଇ ଏକମାତ୍ର ନେତା ଯିଏ ଆମର ଧର୍ମ ଓ ରାଜନୀତିକୁ ସମାନ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲେ।