ସମୀକ୍ଷା ବ୍ୟୁରୋ
ରାଜଧାନୀ ଉପରେ ସାରା ରାଜ୍ୟର ହକ ଅଛି, ହେଲେ ରାଜଧାନୀବାସୀଙ୍କର ନାହିଁ। ସତ କହିବାକୁ ଗଲେ ରାଜଧାନୀ ଉପରେ କେବଳ ରାଜନୀତି ଓ ରାଜନେତାଙ୍କର ହିଁ ଅଧିକାର ରହିଛି। ରାଜଧାନୀରେ ରହୁଥିବା ସାଧାରଣ ଲୋକ ଏଠି ତୃତୀୟଶ୍ରେଣୀର ନାଗରିକ ମଧ୍ୟ ନୁହନ୍ତି। ଏଠି ଚବିଶ ଘଣ୍ଟା ଧାରଣା, ଅନଶନ, ଘେରାଓ, ରାଲି ଓ ସାଧାରଣ ସଭା। ବିଧାନସଭାରୁ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଯାଏଁ ସବୁକିଛି ରାଜନୀତିର ଅକ୍ତିୟାରରେ। ଧାରଣା ଓ ରାଲି ନାମରେ ଭୁବନେଶ୍ୱର ସହରର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳ କୁ ଅଚଳ କରି ଦିଆଯାଏ। ଏଇ ଅଳ୍ପ ଦିନ ତଳେ ରାଲି ଯୋଗୁଁ ଟ୍ରାଫିକ ଜାମରେ ହସପିଟାଲ ପହଞ୍ଚି ନପାରି ଶିଶୁଟିଏ ରାସ୍ତାରେ ମରିଗଲା। ରାମ ମନ୍ଦିର ରୁ ରାଜମହଲ ଛକ, ରେଳ ଷ୍ଟେସନରୁ ବିଧାନସଭା ଓ ଏଜି ଛକରୁ ହାଉସିଂ ବୋର୍ଡ ପର୍ଯନ୍ତ ରାଜଧାନୀର ସବୁ ପ୍ରମୁଖ ସଡକ ଅନେକ ସମୟରେ ବନ୍ଦ ରହୁଛି। ବିଶେଷ କରି ବିଧାନସଭା ଚାଲୁଥିବା ସମୟରେ ହଜାର ହଜାର ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀ ରାଜଧାନୀର ମୁଖ୍ୟ ସଡକକୁ ନିଜ କବଜାକୁ ନେଇ ଯାଉଛନ୍ତି। ଏବେ ଏଇ ତାଲିକାରେ ଯୋଡି ହୋଇଛି ଆଉ ଏକ ନୂଆ ରାସ୍ତା। ରାଜମହଲ ଛକରୁ ନବୀନ ନିବାସ। ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଘର ଘେରାଓ କରିବାକୁ ଯାଇ ଶିଶୁ ଭାବନା ଛକରେ ବେଳେ ବେଳେ ଏମିତି ପରିସ୍ଥିତି ଉପୁଜୁଛି, ଯାହା ଦେଖି ଆପଣଙ୍କର ଛାତି ଫାଟିଯିବା। ରାଜଧାନୀର ଶିଶୁ ଡାକ୍ତରଖାନା ଓ ମୁଖ୍ୟ ଡାକ୍ତରଖାନା ରାସ୍ତା ଅନେକ ସମୟରେ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ର ପାଲଟିଯାଉଛି।
ନିର୍ବାଚନ ପାଖେଇ ଆସୁଥିବାରୁ ସବୁ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ମାନଙ୍କର ଶକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନର ଏକମାତ୍ର ମାଧ୍ୟମ ହେ
ଉଛି ରାଜଧାନୀ ଚାଲ ଅଭିଯାନ। ଏଠି ସମସ୍ତଙ୍କର ଅଧିକାର ରହିଛି, ଦାବି ରହିଛି। ହେଲେ ରାଜଧାନୀରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ନାଗରିକର ମୌଳିକ ଅଧିକାର ନାହିଁ। ସେ ରେଳ ଷ୍ଟେସନକୁ ସଠିକ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ଚାହିଁଲେ ମଧ୍ୟ ପଶିପାରିବ ନାହିଁ। ରାଜଧାନୀର ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧି ମାର୍ଗ, ଯେଉଁଠି ଧାରଣା ସ୍ଥଳ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି, ତାହା ସାମ୍ନାରେ ରହିଛି, ରେଳ ଷ୍ଟେସନ, ହସପିଟାଲ ଓ ରାଜଧାନୀର ବ୍ୟସ୍ତ ବହୁଳ ବଜାର। ଠାରେ ଆପଣ ଯଦି କୌଣସି ରାଲିରେ ଫସିଗଲେ ଆପଣ ମଲେ ବୋଲି ଜାଣନ୍ତୁ। ଅସହାୟ ପୋଲିସ ଆପଣଙ୍କୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ସହାୟତା କରି ପାରିବ ନାହିଁ। ରାଲି ଓ ଧାରଣା ପାଇଁ ଆସୁଥିବା ଲୋକେ ନିଜ ଅଧିକାର ପ୍ରତି ଏତେ ସଚେତନ ଯେ ସେମାନେ ଏ ସହରରେ ବି ସାଧାରଣ ଲୋକ ବଞ୍ଚନ୍ତି ଓ ତାଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଜୀବନ ଜୀଇଁବାର ଅଧିକାର ଅଛି ଏକଥା ଭୁଲିଯାନ୍ତି।
ଅନେକ ସମୟରେ ରାଲି ଓ ଧାରଣାକୁ ଆସୁଥିବା ନେତାମାନଙ୍କ ଆଚରଣ ଏତେ ଉଗ୍ର ଯେ ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ସାନ ପିଲା କିମ୍ବା ଦୁର୍ବଳ ହୃଦୟର ଲୋକ ମାନସିକ ଆଘାତ ପାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ। ସେହିପରି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ମାର୍ଗରେ ଅତି ବେଶୀରେ ପାଞ୍ଚ ହଜାର ଲୋକ ଜାକିଜୁକି ହୋଇ ରହିପାରିବେ। ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ସଙ୍ଗଠନ ଗୁଡିକ କିନ୍ତୁ ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକ ଠୁଳ କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ବେଆଇନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ରୋକିବାର ସାହସ ରାଜଧାନୀ ପୋଲିସର ନାହିଁ। ବଡ ରାଲି କିମ୍ବା ଧାରଣା ପାଇଁ ସହର ବାହାରେ ଜାଗା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହେବା ଉଚିତ। ହେଲେ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ସରକାର କୌଣସି ଉଦ୍ୟମ କରୁନାହାନ୍ତି। ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ମାର୍ଗରେ ଧାରଣାସ୍ଥଳ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ, ଏହି ରାସ୍ତାରେ ସାଧାରଣ ଶୌଚ ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ହଜାର ହଜାର ଲୋକଙ୍କ ଖାଇବା, ପିଇବାର ବଳକା ମଇଳା, ମଳମୂତ୍ର ଓ ଆବର୍ଜନାରେ ଏ ସଡକ ରୋଜ ସନ୍ତୁଳି ହେଉଛି। ଅବଶ୍ୟ ଏ ରାସ୍ତାର ଦୁଇ କଡରେ ରାଜଧାନୀର ବଡ ବଡ ଅଧିକାରୀ ଓ ନେତାଙ୍କ ଘର ରହିଛି। ସେମାନେ ନିଜ ନିଜ ବଙ୍ଗଳା ଭିତରେ ସୀମିତ। ତାଙ୍କ ଘର ବାହାର ଅବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କର ନିଜର କିଛି କରିବାର ନାହିଁ।
ତା ସହିତ ଧ୍ଵନୀ ଓ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଦୂଷଣ କଥା ନକହିଲେ ଭଲ। ଶହ ଶହ ମାଇକ ଓ ସ୍ଲୋଗାନବାଜିରେ ଏ ଅଞ୍ଚଳର ଅବସ୍ଥା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୟନୀୟ। ହେଲେ ଏକଥା କହିବ କିଏ, କହିଲେ ମଧ୍ୟ ଶୁଣିବ କିଏ? ରାଜଧାନୀରେ ରହିବାର ଅଭିଶାପ କଣ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ଆପଣ ଥରେ ବିଧାନସଭା ଅଧିବେଶନ ବେଳକୁ ଦିନ ୧୦ ଟାରୁ ଗୋଟାଏ ଭିତରେ ଏ ରାସ୍ତାରେ ଥରେ ଆସନ୍ତୁ। ଆପଣଙ୍କ ଆଖିରୁ ଲୁହ ବଦଳରେ ରକ୍ତ ଝରିବା ଥୟ। ଆଉ ଆପଣଙ୍କ ଗାଡିରେ ଯଦି ପେଟ୍ରୋଲ କମ ଅଛି, ଆପଣ ମଲେ ବୋଲି ଜାଣନ୍ତୁ। ରାଜନୈତିକ ଦଳ ବା ଅଧିକାର ଲାଗି ଦାବୀ କରୁଥିବା ସଂଗଠନ ଗୁଡିକ ଆପଣଙ୍କୁ ମଣିଷ ବୋଲି ଭାବିବାର କୌଣସି ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ। ସେହିପରି ସରକାର ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଆଗରେ ଏତେ ଅସହାୟ ଯେ, ସେ ଧାରଣା ସ୍ଥଳ ବଦଳାଇବା କଥା ଚିନ୍ତା କରିବା ଅବସ୍ଥାରେ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ।
